– de Salvatore Serra –
A b’intrat su protosardu cun su bascu? A su chi narat s’istudiosu Juan Martin Elexpuru Arregi, diat pàrrere pròpiu chi eja. Issu at iscritu su libru “Euskararen aztarnak Sardinian?” (Tratas de s’euskera in Sardigna?), in ue at cunfrontadu sos topònimos de sas duas natziones
Ma, bidimus carchi esempru.
B’at, pro cumintzare, duas pedras miliares romanas. Una est de su nuraghe Aidu Entos de Mulàrgia in ue b’est s’iscrita “Iliivrin Nuracsessar”; diat pòdere èssere, bortadu in euskera arcàicu, “nuraghe zahar”, est a nàrrere “nuraghe betzu”, e totu sa frase diat èssere “su nuraghe betzu suta de sa giurisditzione de sos ilienses”. Un’àtera est “Uddadhaddar” in Cùglieri; in bascu “uda est “istiu”, e -dar o -tar est su gentilìtziu chi si ponet in dae antis de su sambenadu. Àteros nùmenes in sas intzisiones e in sos testos latinos cun sa currispondèntzia basca sunt: Aristo, Aristianus, Bostar, Turi, Urro, Urseccu; in sa topomomàstica romana, Lessa e Sorabile sunt forsis sos prus craros, e b’at una dusina de nùmenes bastante simigiantes in su Paisu Bascu.
Pro su chi pertocat sos suffissos, bi nd’at prus de 60 eguales o chi s’assimìgiant meda in sos topònimos de sas duas àreas: -aga, -ai, -ara, -ate, -be, -bila, -di, -erri, -gana, -iri, -ili, -ola, -tza, -tzu, -uri. Pro su chi pertocat sas raighinas, sunt medas sos nùmenes de sos logos ligados a s’abba: in bascu “abba ” est “ur”: in Sardigna tenimus su riu Uri, Funtana Urzei, Pischina Urtadala, sa bidda de Uri. “Paule” est “idoi” in euskera e in sardu si narat finas “idile”. B’at finas nùmenes de fundos: bi sunt sa bidda Aritzu in su Paisu Bascu e sa bidda Aritzo in Sardigna, e “aritz”in bascu cheret nàrrere “chercu”. Su “golosti” est “gorosti” in euskera. B’at belle 40 paràulas chi pagu prus o mancu currispondent in su lèssicu bascu e in sa limba sarda romanza de orìgine latina. Pro non faeddare de sos montes chi tenent sa cumponente “oro” in Sardigna comente in su Paisu Bascu.
Ma, in ue sunt de prus sos topònimos chi nche torrant cun s’euskera? De seguru in sa Barbàgia de Ollolai, cun unu 15% de su totale, cunforma a unu contu aprossimativu. Sas chimbe biddas prus “bascas” diant èssere Oltzai, Urtzulè, Orune, Orgòsolo e Mamujada. Cunforma a sos càrculos chi tenent contu de una base de datos di 5.000 topònimos de “aspetu bascu seguru”, custu diat èssere su panorama: Nùgoro 11%, Ogiastra 8,5%, Tàtari 8%, Teranoa-Tèmpiu 6%, Aristanis 6%, Campidanu Mèdiu 5,5%, Casteddu 5,5%, Carbònia-Iglèsias 3,5%».
Ligàmenes:
http://www.pittau.it/Sardo/protosardi_baschi.html
https://linguasarda.com/eduardo-blasco-ferrer-la-pretesa-dipendenza-del-paleosardo-dal-paleobasco-2/
Leave a comment