In sa retza est faghende faeddare meda de isse unu documentàriu de importu mannu, The social dilemma. Iscritores, intelletuales e àtera gente de cultura l’at bidu e si nche est serende de sa possa chi giughent sas tecnologias noas e non petzi ca ischint de nois cosas chi a nois matessi non sunt craras, cussu l’ischìamus, ma ca como resessent a nos ghiare.
Sa balia de custu film (chi si podet abbaidare in Netflix), est chi chie contat de custu poderiu non sunt gente pigada dae carrera o complotistas de s’ùrtima ora, ma chie at traballadu pro fraigare su sistema de sas retzas sotziales. Bi sunt fundadores de sotziedades tecnològicas e de retzas sotziales de cada casta: totu gente chi si nde est impudada de àere fundadu unu sistema chi como non est prus a suta de su poderiu de chie l’at fraigadu, si nche est fuidu e como est perigulosu. Gente crìtica cun su mundu criadu dae issos e chi lu connoschet de su totu.
Chi sas retzas sotziales sunt una genia de droga, lu narant in medas, ma giugheret sa cunfirma chi sunt istadas pensadas comente una droga est una diferèntzia manna. Facebook, Instagram e sas àteras impreant sos mecanismos prus antigos de sa mente nostra e nos dant una satisfatzione minore ma fàtzile e chi sighit in su tempus. Finas ca impreamus cussos trastes mescamente cando semus istracos o in discumbèniu: est una genia de tzutzu pro gente prus manna de sas criaduras. Su bisòngiu de resèssida sotziale est cuntentadu in una manera farsa, ma chi ispinghet a cumpràghere sa mirada de su mundu chi colat dae sas retzas sotziales. Est una droga chi nos ghiat a unu cumportamentu nou, ma chi lassat bòidos. Est pro custu chi b’est istada una crèschida manna de a beru de sos suitzìdios de sos giòvanos, mescamente fèminas, dae sa nàschida de sas retzas sotziales a como. Semus faeddende de su chentu chimbanta pro chentu in prus, in nemmancu deghe annos, pro sas pitzinnas prus minores de batòrdighi annos.
S’àteru chistionu chi est de importu est su raportu cun s’opinione pùblica. Sa connoschèntzia chi custa aziendas giughent de sas persones sunt gasi fungudas e sunt gasi capatzes a cumprèndere comente impreare sos nostros avesos, chi nos ponet in un’aposentu in ue intendimus petzi s’opinione chi nos agradat, si narat Echo chamber (aposentu de su torraboghe). In ie cumprendent cosa nos podet agradare e ite cherimus comporare, ma finas a cale idea nos acurtziare. Est dae inoghe chi naschet sa resèssida manna de sas ideas prus istranas e sos issollòrios prus trotos chi como semus bidende ispartos in su mundu.
Su produtu prus mannu e de gabbale non sunt su dinari nostru, e nemmancu sos datos incungiados, sa richesa prus manna est chi custas aziendas nos podent cumbìnchere de cussu chi li paret, ca nos connoschent prus de cantu nois nos connoschimus. Nos podent ghiare in ue cherent e mescamente fàghere dannu a sos Paisos, a sa paghe e a sas democratzias.
Nos lu depimus ammentare cando cherimus fàghere batàllias polìticas e linguìsticas: sas retzas sotziales nos agiudant, ma in su mentres nos ghiant e nos partint.
Gabriele Tanda
Leave a comment