Su Vangelu de Santu Mateu in tataresu

Su Vangelu de Santu Mateu in tataresu

De su progetu de tradutzione dedicadu a sa Sardigna dae su prìntzipe Luigi Luciano Bonaparte sa parte tataresa est sa chi prus aiat atiradu s’atentzione de s’intelletuale corsicanu. Sas particularidades fonèticas e su status linguìsticu a intro de sa famìllia de sas limbas romanzas de custu faeddu dd’aiant interessadu meda.

Bonaparte aiat cumprèndidu, comente narat su curadore de s’editzione Centro di Studi Filologici Sardi/CUEC, 2007, de custu Il Vangelo di San Matteo voltato in Sassarese, Giovanni Lupinu, professore de glotologia e linguìstica generale e aplicada in s’ateneu turritanu, chi su sardu fiat una limba e non faghiat parte de su sistema dialetale italianu. In prus fiat cumbintu chi turritanu e gadduresu fiant duas variedades dialetales de su chi ddi naraiat sarducorsicanu.

Originale s’idea de Bonaparte chi su corsicanu non fiat una limba ùnica ma fiat partzidu in duas variedades linguìsticas: su corsicanu setentrionale, chi diat apartènnere a su sistema toscanu, e su corsicanu meridionale, chi paris pròpiu cun su turritanu e su gadduresu diat cumpònnere imbetzes su sistema sarducorsicanu giai mentuadu.

A bortare in turritanu su testu de su Vangelu de Santu Mateu fiat istadu Giuanne Ispanu, referente de Bonaparte pro sa Sardigna.

Su canònigu piaghesu connoschiat su tataresu ca aiat istudiadu in tzitade a pitzocheddu.

Custa versione de su testu sacru est essida in su 1866, in 250 còpias, che a sas àteras tradutziones.

A diferèntzia de su chi aiat fatu cun sa bortadura in sardu, in ue, pro pònnere mente a sa racumandatzione de su cummitente de abarrare fidele a s’originale, aiat traduidu in manera finas tropu literale, in cudda in tataresu Ispanu at ofertu una tradutzione chi riproduit cun bastante fidelidade sa naturalesa de sa limba faeddada.

Pròpiu pro si nch’istesiare dae su modellu de in antis, informat semper Lupinu, su satzerdotu sardu aiat leadu comente riferimentu, a prus de sa Vulgata, finas sa tradutzione italiana de mussegnor Antonio Martini.

Pro su chi pertocat sos sèberos ortogràficos, sas fricativas laterale, surda e sonora e sas fricativas velares, surda e sonora, sunt rapresentadas cun su digramma lt, moltu (mortu) e ld sazzeldoti (satzerdotu), in su casu de sas laterales, e cun su digramma lc, in molca (musca) e lg in alga (àliga), in su casu de sas velares. In cunfrontu a sa pronùntzia de oe (baibba), est a nàrrere barba, in cuddu tempus esistiat galu unu sonu cunsonànticu, (elemento laterale spirante, in sa definitzione de Lupinu) chi Ispanu rapresentaiat cun sa l, che a in balba.

Su tradutore impreat su passadu remotu, issara galu biu, a diferèntzia de oe, pagu usadu in sa limba faeddada. Ateruna caraterìstica, in lìnia cun sa tradutzione ortogràfica de su tataresu, est s’impreu de h in su verbu àere segundu su modellu italianu.

Ambas cosas si podent bìdere in custu esèmpiu, su versetu 17 de su capìtulu XVI:

E Gesù rilpundisi, e li dizisi: Biaddu sei tu, Scimoni Bar-Jona: palchì la carri, e lu sangu no ti l’hani ribiladdu, ma lu Babbu meju, ch’è in li zeli.

Curiosa, in fines sa tradutzione chi Ispanu faghet de su latinu cyminum, cuminu, traduidu cun ziminu.

(gianni muroni)

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *