Su romanì, sa limba de sos rom e de sos sinti

Su romanì, sa  limba de sos rom e de sos sinti

–  de  Salvatore Serra –

Sa limba romaní o romanes (in romaní: “rromani ćhib“) est una limba indoeuropea chi la faeddant sos  rom e sos  sinti.

Su romaní est s’ùnica limba indoaria chi dae s’ Edade mèdia si faeddat, belle in manera esclusiva, in Europa. Est un’ idioma  chi su prus de sos linguistas  pensant  chi bèngiat dae sos  faeddos  populares de s’Ìndia setentrionale, sos pracriti (dae su sànscritu प्राकृत prākṛta, प्रकृति pra-kṛti), chi cheret nàrrere: “originale, naturale, normale, ordinàriu, fitianu”; est unu  tèrmine chi sos istudiosos impitant  pro inditare sas limbas vernaculares, in cuntierra cun sa limba literària culta de sos religiosos, su sànscritu (संस्कृत saṃskṛtā), e chi si diant èssere isvilupadas in manera indipendente pro more de s’istrutura  sotziale in castas chi caraterizaiat  s’Ìndia giai dae s’antigòriu.

Unos cantos istùdiosos de  linguìstica e de filologia ant individuadu tèrmines medas a beru de sa limba romanì chi benint dae su persianu, dae su curdu, dae s’armenu, dae su gregu.  Custos tèrmines diant èssere testimòngios de su caminu  fatu dae sas populatziones rom dae su subcontinente indianu finas a Europa, in unu tempus  istòricu chi andat dae su sèculu 8 a su sèculu 12. Sa limba, infatis,  est  parte de su  fenòmenu de sa diàspora de sas limbas  indianas chi las faeddant  sas comunidades  nòmades de orìgine indiana in foras  de  Ìndia.  Su nùmene rom o řom (“rrom” cunforma a sa  trascritzione cussigiada dae s’istudiosu Marcel Courthiade), chi definit   sos  chi faeddant custu idioma, tenet tèrmines anàlogos in àteras comunidades nòmades chi faeddant limbàgios  chi benint  dae  Ìndia o chi impitant unu vocabulàriu de orìgine ìndica: sos lom de su  Càucasu e de s’Anatòlia tenent  paràulas de orìgine indiana in espressiones e paràulas  de orìgine armena.

Sos chi faeddant custa limba in Europa sunt  unos 4,6 miliones;  su  60-70%  sunt in Europa orientale e in sos  Balcanos, e non tenent un’Istadu issoro.

Oe su  romaní est limba minoritària reconnota in Àustria, Finlàndia, Germània e Isvètzia, limba ufitziale de su  distritu de  Šuto Orizari in sa  Repùblica de Matzedònia e limba ufitziale de 79 biddas  e de sa tzitade de Budești in Romania. In Itàlia, imbetzes, non faghet parte de sas limbas minoritàrias reconnotas dae sa Lege 482 de su 1999.

Ligàmeneshttp://it.wikipedia.org/wiki/Lingua_roman%C3%AD

https://www.facebook.com/groups/129022132857/?fref=ts

 

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *