Su don Chisciote de Ortega y Gasset

Su don Chisciote de Ortega y Gasset

José Ortega y Gasset, filòsofu ispagnolu, mortu in su 1955, at dedicadu su primu libru suo, essidu in su 1914, a su romanzu natzionale de Ispagna, su Don Chisciote.

S’òpera est s’ocasione pro una sèrie de meditatziones subra s’ispìritu ispànicu e s’istòria sua. Pro cumintzare su pensadore madrilenu ponet in discussione s’esistèntzia de una cultura latina. Prus a prestu si diat pòdere faeddare de cultura mediterrànea, bidu ca Roma aiat replicadu sa cultura grega. Su mare duncas unit e non partzit s’ala sud de Europa e s’ala nord de Àfrica.

A coa, cun s’intrada in s’istòria de sos germanos, naschet sa cultura europea. Sos ispagnolos sunt eredes de custas traditziones.

E carchi cosa de germànicu tenet don Chisciote puru: in sas paràulas de Ortega est, su romanzu de Cervantes, sa parodia trista de unu cristos gòticu, in pelea cun sas angùstias modernas.

Su romanzu est un’ecuìvocu, ca non si cumprendet si Cervantes est faghende·si·nde sa befe e de ite.

S’autore non dat inditos a sos letores de comente si diat pòdere interpretare. Custa est sa diferèntzia manna cun Shakespeare, chi, pagu prus a mancu, s’ispricat semper a sa sola. Ateruna cosa indefinìbile de Cervantes est s’istile. Sa fortza de s’òpera est sa potèntzia visuale, mala a agatare finas in sos gigantes de sa literadura e tìpica de sos pòpulos de s’Europa meridionale, prus sensuales in cunfrontu a sos nordeuropeos, prus tzerebrales.

Don Chisciote est unu personàgiu modernu, fìgiu de su Rinaschimentu. Su chi apassionat de custu libru no est tantu sa galleria de sos comprimàrios, chi de se non diant tènnere nudda de interessante, ma su modu chi sunt rapresentados.

In custu sensu don Chisciote no est una figura èpica, ca s’èpica apartenet a su passadu, genia literària chi fiat antiga giai pro sos antigos, cun personàgios ùnicos. Su Cavalieri de sa Trista Figura no est èpicu duncas, ma est eròicu, ca chircat s’aventura e dda chircat comente òmine solu, issu ebbia.

Custos elementos faghent in modu chi su cavalieri errante de Cervantes siat semper atuale e non resurtet imbetzadu, o ligadu a un’època istòrica particulare, che a romanzos meda de su sèculu XIX, prus realistas. Est un’òpera universale e galu enigmàtica chi Ortega y Gasset chircat de cumprèndere sena de dda conchistare cun un’atacu frontale, ma inghiriende·dda cun custas meditatziones, che a una Gèrico literària, comente s’antiga tzitade binta a su sonu de sas trumbas.

(gianni muroni)

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *