Sos inimigos de sa limba sarda

Sos inimigos de sa limba sarda

In su 1566 sa Sardigna at connotu unu cambiamentu chi at marcadu s’istòria de su sardu finas a oe: su Re de Ispagna aiat istabilidu ca sa limba de imparu in su cullègiu gesuita de Tàtari depiat èssere s’ispagnolu ebbia.

Sa detzisione però, contat su biadu de padre Raimondo Turtas in Scuola e Università in Sardegna tra ‘500 e ‘600, su monarca ispànicu dd’aiat leada a rechesta de sos notàbiles tataresos chi cheriant chi sos fìgios esserent istudiadu in su faeddu de s’imperu e custu giai dae sa lòmpida de sos primos gesuitas.

S’ispagnolu, duncas, cun sa collaboratzione detzisiva de sa classe dominante tzitadina, nch’aiat iscartziadu siat su sardu, chi sighiat a èssere limba de cultura, siat su tataresu.

Contra a su turritanu, chi fiat giai faeddadu meda in tzitade, ddo’aiat un’aversione polìtica e sotziale. Sos ricos ddu cunsideraiant una limba plebea, mentras a sos ispagnolos no ddis agradaiat su fatu chi fiat un’idioma importadu dae Còrsica, logu in ue ddo’aiat rebellias continas contra a sa Corona.

Epuru sos gesuitas etotu cumprendiant chi s’ideale diat èssere istadu a impreare su sardu. Difatis carchi annu a pustis su visitadore de sa Cumpangia, Fabio Fabi, romanu, proponiat chi sos padres in Tàtari esserent imparadu in sardu puru, bidu ca cudda fiat sa limba de su pòpulu de s’Ìsula e finas ca sos sardos fiant oramai majoria intre totu sos gesuitas de Sardigna.

Pro Biddecrèsia, sede de su de tres cullègios, a pustis de su de Tàtari e de su de Casteddu, Fabi aiat ordinadu addiritura de usare su sardu ebbia. Ma sa cosa fiat durada pagu, ca in cue puru, in su 1585, fiant istados sos tzitadinos prus ricos, comente fiat giai capitadu in Tàtari, a pedire s’usu de su castillianu.

Si est beru duncas chi s’òrdine de ispanizare sa Sardigna fiat bènnidu dae Filipu II, est beru puru chi sos primos inimigos de sa limba locale, disigiosos de s’assimigiare a sos istràngios, fiant istados sos sardos, nessi sos chi teniant dinari e ruolos de responsabilidade. Una situatzione chi in s’istòria de Sardigna s’est torrada a repìtere, e semus sighende a bìvere a dies de oe, cun s’italianu in parte de s’ispagnolu e su sardu semper postu a un’ala.

(gianni muroni)

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *