S'orìgine de sa limba turritana. S'ipòtesi corsicana

S'orìgine de sa limba turritana. S'ipòtesi corsicana

Diego Salvatore Sassu, istudiosu de tataresu mortu in su 1963, autore de Il dialetto di Sassari. Proposta di manualetto ortografico. Raccolta lessicale e proverbi, publicadu dae Delfino, est istadu, in sas paràulas de Giulio Paulis, linguista in s’Universidade de Casteddu e autore de sa presentatzione de su libru, unu de sos primos, si non su primu, a propònnere sa teoria de sa filiatzione corsicana de su turritanu.

Sassu, cultore apassionadu de sa limba sua nadia, narat chi giai dae su sèculu XI immigrados corsicanos si fiant istabilidos in sa costa nordotzidentale de sa Sardigna.

Sa limba issoro in s’antiga Turres, e a coa in Tàtari, aiat achiridu elementos pisanos, genovesos e a pustis catalanos e ispagnolos. In fines custa limba si diat èssere ammisturada cun su sardu faghende nàschere su turritanu. Su tataresu diat èssere duncas una forma de corsicanu sardizadu.

Ddo’at de cunsiderare chi mentras sa Sardigna, rutu s’impèriu bizantinu, aiat connotu su tempus de sos giudicados e un’indipendèntzia polìtica, culturale e linguìstica, s’ìsula sorre fiat intrada in s’òrbita de su continente italianu, connoschende una toscanizatzione de sa limba. Duncas resurtat finas complicadu istabilire una làcana linguìstica crara intre corsicanu e toscanu medievale.

Sassu, difatis, faghet un’anàlisi de ateruna genia. Sighende in s’ipòtesi sua narat chi sa presèntzia de mercantes pisanos, una minoria de persones, finas si importante pro su pesu econòmicu chi teniant, non podiat arribare a ispainare una limba in totu un’ala de Sardigna. Cosa chi imbetzes podiat fàghere su flussu costante de immigrados corsicanos.

Sos istùdios de custos ùrtimos annos de Mauro Maxia, autore de chircas toponomàsticas e onomàsticas pro su chi pertocat s’àrea linguìstica gadduresa (intre sas publicatziones suas su Dizionario dei cognomi sardo-corsi, editadu dae Condaghes), cunfirmant una presèntzia manna de immigrados corsicanos in totu sa punta prus setentrionale de su Cabu de Susu.

In su cumintzu de sa dominatzione catalana sos conchistadores, segundu s’istudiosu perfughesu, aiant favoridu s’immigratzione dae sa Còrsica in Gaddura pro populare, e nde tènnere unu balàngiu tràmite sa tassatzione, una terra agiumai isboidada de gente.

Su turritanu, e su casteddanu, diant apartènnere a una fase prus antiga de carchi sèculu. Pro Sassu sa presèntzia de una limba noa si podet ispricare petzi cun sa bènnida de gente dae foras de s’Ìsula.

Pro cunfirmare s’ipòtesi sua  ammentat chi sa limba de S’Alighera, su catalanu, est acudida a Sardigna cun sos colonos de su levante ispagnolu a pustis de sa conchista de s’ìsula dae parte de su Regnu de Aragona. Sa matessi cosa est capitada cun sa variedade lìgure de Carloforte e Calesedda, su faeddu de sos piscadores assortidos dae Tabarca in fua dae sa dominatzione islàmica a metade de su sèculu XVIII.

(gianni muroni)

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *