Si emendare est “meridionalizare”, leent positzione sos arregulistas

Si emendare est “meridionalizare”, leent positzione sos arregulistas

de Mauro Piredda choice

Bene bènnidas sas propostas de Bolognesi. A beru lu naro, in custu logu malefadadu (internet) in ue cale si siat cosa iscrita benit “intesa” (a propòsitu de oralidade e iscritura) a comodidade. E no la potzo pensare a manera diferente. Non chèrgio eliminare nemos e duncas non refudo sas propostas de cale si siat persone (dae su linguista a su poeta). Ca so unu giornalista. E ca so nou in sa dibata aende duncas sa possibilidade de nàrrere su chi penso sena su tastu de sas brigas coladas. Ma chèrgio aprofundire duas chistiones.

Lsc emendada” e “Arregulas”

Sa prima chistione pertocat sa truma de sos “arregulistas”. Pro ite? Ca Bolognesi etotu cumbidat «soprattutto gli attivisti a favore del sardo meridionale a confrontare la LSC emendata alle Arregulas». Ite narant? In sos emendamentos suos non b’est sa dòpia forma pro sos verbos («i verbi sono sempre alla logudorese, po mei no bandat beni diaici!»); abarrant sa -e e sa -o a fine paràula; sa -j- no l’agatamus a comintzu de paràula francu in Jugoslàvia (e Santa Justa); che a sa i- nde ruet sa a- prostètica (sa de “arrègulas”) e gasi sighende. In fines nemmancu sa Lsc emendanda est democràtica: Bolognesi est che a «totus is aterus satzerdotus sacrus de sa limba» frunidu de una «etica totalitaria, e/o autoritaria». Est a nàrrere, no est unu bilinguista democràticu. E, finas emendada, abarrat una limba petzi pro sos atos ufitziales: «no mi bengant a nai ca is pipius de sa scola elementari o chini est imparendi depint scriri in custa o in àtera manera “standard”». Ca si bolet una grafia fonetica: «custas grafias a tipu sa de Bolognesi diventant etimològicas e duncas prus difìcilis a imparai». Che a unu cungressu de partidu sos emendamentos rapresentant una alternativa a àteros documentos in porfia. In custu casu, sos emendamentos chi abarrant in intro de sa guarnissa de sa Lsc, sunt una aternativa a sas “Arrègulas”. Tando sos chi sustenent sas normas gasi comente sunt, non devent fàghere àteru che castiare si chie est contra a una prospetiva unitària mudat idea a segus de una proposta che a custa. In s’ìnteri reconnoschimus chi Bolognesi no est faeddende prus de Gsc e in sas propostas suas, pro fàghere unu esèmpiu, nde ruet sa -x- in “fàghere”. Ma non diamus èssere nois – chi sa norma la impitamus chie in su traballu chie pro passione – a furriare cara a sos emendamentos.

Lsc antiga” e “Lsu/Corrainesu”

Ca cando l’impitamus – segunda chistione – ischimus ite est. E chi non bi renuntziamus pro torrare a sa Lsu de su 2001. Su gioghitu fatu dae Bolognesi in unu artìculu suo (e finas in àteros) no andat bene. Bortende unu cantu de un’àteru artìculu finas in “Lsc antiga” (sa chi diat dèvere sighire sas normas de su documentu) e in sa chi pro issu est “Lsc furriada a Lsu”, est a nàrrere “corrainesu”, nos faghet a bìdere chi sas diferèntzias sunt a beru chircadas. Acò su cunfrontu de sas incongruèntzias intre una bortada e s’àtera.

“Lsc Antiga” “Corrainesu” (“Lsc >> “Lsu”)
Narende-ddu cun áteros faeddos Narende-lu cun áteras paraulas
(neghe de sa cosa produsida de is BRIC) (neghe de sa cosa produta de is BRIC)
comente s’ammegiorat sa tecnologia comente si megiorat sa tecnologia
Su áere cumprendidu Su áere cumpresu
e is politicos chi depent sceberare sos politicos chi depent seberare
Si fintzas a arisero balíat ca Si fintzas a eris balíat chi
trumbulat is pensamentos de totus cufundet sos pessamentos de totu
immoe non balet prus como non balet prus
petzi pro is chi sunt solu pro sos chi sunt
a bóllere o a marolla a chérrere o a mala gana

Tando…

1) S’artìculu “is” e is pronùmenes “ddu”, “dda”, “ddi” e plurales sunt in coesistèntzia e duncas su de impitare unu o s’àteru non nos nche ponet in una banda (is de Bolognesi) o s’àtera (sos de Corràine);
2) si su Cros est corrainesu pro ite non marcat faddina cando iscrio “produida”, “ammegiorat”, “cumprèndidu”, “immoe”, “bòlere” “trumbulare”?
3) “solu” est petzi pro s’agetivu e pro “soltanto” amus ebbia, isceti, feti, petzi. Su de nche lu pònnere in una “bortada corrainesa” est a lu chèrrere male a beru a Diegu, chi at acraridu custa diferèntzia;
4) Si est beru chi sce>isce (pag. 24) est beru puru chi su matessi documentu (su chi, si narat, est de sighire) nos mustrat “isseberare” (pag. 55) e, galu, “eris” imbetzes de “arisero” (pag. 31).  

In àteros faeddos (o in àteras paràulas, chi est sa matessi cosa)… sa Lsc l’amus: e tando, comente apo fatu pro custu artìculu, sigo su documentu “antigu”. Sos emendamentos (chi apo a impitare s’in casu colent) sunt propostos pro la “meridionalizare” galu de prus: e tando siant sos de sa dòpia norma a renuntziare a sa partzidura.

P.S. : no apo sorres 🙂

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *