Cun Il muto di Gallura, publicadu in su 1884, Enrico Costa oferit a sos letores unu romanzu istòricu in ue s’intelletuale tataresu ponet in pràtica s’intentzione sua de contare sa Sardigna dae su puntu de bista de sos sardos.
Pro custu su contu de Bastiano Tansu, bandidu gadduresu famadu de su de deghennoe sèculos, est a su matessi tempus òpera literària e descritzione de fatos de crònaca e de usos e costumàntzias de sa Gaddura otzidentale.
Sa passione pro s’istòria pàtria e su traballu de archivista ispinghent s’autore a prènere sa narratzione de riferimentos geogràficos e antropològicos de cudda realidade fata de pastores, massajos e bandidos, intre devotzione religiosa sintzera e òdios mortales.
Pròpiu sa disamistade de Azos, chi aiat bidu protagonistas sas famìllias Vasa e Mamia, chi intre su 1850 e su 1856 aiat cajonadu prus de 70 mortos, faghet de iscenàriu a sa vida malassortada de su bandidu surdu dae sa nàschida.
Sos fatos sunt ambientados in cudda parte de su Cabu de susu chi s’agatat intre Azos, Bortizadas e Sa Trinidade. Istatzos, montes e litos sunt sos logos in ue si movet e bivet, a moda de animale agreste, su protagonista.
Sa presèntzia de una pitzoca at a rapresentare una novidade in sa vida de s’òmine e at èssere su motore de sos eventos.
Costa pintat unu mundu chi aiat chertu connòschere de persone, visitende sas biddas e sos montes gadduresos e faeddende cun testimòngios, chi fiant galu bios in cuddu tempus, de cuddas mortes malas.
A l’ispìnghere a iscrìere de cuddos fatos fiat istadu s’atopu casuale in una crèsia cun una fèmina chi fiat istada sa càusa involontària de su cumintzu de sa gherra intre sos duos grupos familiares.
Il muto di Gallura est duncas, a prus de unu contu prenu de passione e atzione, finas una fotografia de cudda parte de Sardigna de sa metade de s’Otighentos, mudada cun cantos e poesias de sa limba gadduresa.
(luca foddai)
Leave a comment