Sa limba corsicana

Sa limba corsicana

– de Salvatore Serra –

Sa limba corsicana  est una limba romànica chi protzedit dae su latinu. Faghet parte de su grupu  italoromànicu e de su sutagrupu toscanu.  Pro custu podimus nàrrere chi s’assimìgiat meda a s’italianu (toscanu literàriu), mescamente pro su chi pertocat  sas variedades tzismùnticas (capraiesu, bastiacciu, capicursinu, curtinesu, balaninu, niulincu, venachesu).
Sas variedades pumùnticas (taravesu e sartinesu) tenent prus cosas a cumone cun su gadduresu.

Sa limba corsicana  no est limba ufitziale  de Còrsica (chi pro como est petzi su frantzesu), ma est reconnota comente limba regionale e si podet impreare  in iscola, in s’universidade e in s’amministratzione pùblica. Cunforma a sos ùrtimos datos b’at 100.000 locutores in Còrsica.

Pro su chi pertocat su gadduresu, calicunu narat chi est una variedade de su corsicanu, cando chi àteros lu definint una limba cumpòsita, in ue intrant idiomas diferentes.  Comente su sitzilianu, su gadduresu s’assimìgiat a su  sartinesu, ma b’at diferèntzias importantes de vocabulariu e de pronùntzia. In prus, s’iscritura de su gadduresu tenet règulas pròpias chi sunt diferentes  dae sas de su corsicanu.

Su corsicanu at semper tentu,  pro su prus, trasmissione orale. Sa codificatzione sua comente limba iscrita est una cosa reghente e tenet un’influèntzia manna dae s’italianu e dae su frantzesu. Su primu testu publicadu in corsicanu sunt sas rimas de  U sirinatu di Scappinu in  Dionomachia (1817) de Salvatore Viale (1787-1861). In sa segunda medade  de s’Otighentos bi sunt: sas òperas de su pìscamu  de Ajaccio Paul-Matthieu de La Foata (Poesie giocose, in lingua vernacola della Pieve d’Ornano); sas Cummediôle de Petru Lucciana, 1832-1909 (in mesu de custas, In campagna, cummediôla in 2 atti);  s’òpera  de  Francesco Domenico Falcucci cun su Vocabolario dei dialetti della Corsica (publicadu pòstumu petzi in su 1915 e chi introduit  sos grupos  ghj e chj pro inditare sas sonoridades  caraterìsticas de sos faeddos corsicanos); s’òpera de  Santu Casanova (1850-1936) cun sa rivista A Tramuntana (1896-1914). Essit a campu in custa fase su problema de sa normalizatzione de s’ortografia de sa limba iscrita chi at a fàghere peleare sos linguistas corsicanos pro totu su sèculu XX. In su 900 bi sunt  sas publicatziones  periòdicas A muvra (1920-39) e L’annu corsu (1923-36) (pustis torrada a numenare L’Année Corse, 1937-39) e,  in sa segunda medade de su sèculu,   U Muntese (1955-72). In mesu de sos iscritores chi ant agiuadu de prus a normalizare su corsicanu iscritu cheret mentovadu Pascal Marchetti (1925-) autore de Intricciate e cambiarine,  de su manuale de limba corsicana Le corse sans peine/U corsu senza straziu e de  su ditzionàriu corsicanu-frantzesu-italianu L’usu corsu.

 

 

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *