Ruggiu: sas raighinas de s'apretu in sa sanidade non sunt noas

Ruggiu: sas raighinas de s'apretu in sa sanidade non sunt noas

Juanne Marco Ruggiu est unu dutore laureadu in Tàtari. S’est formadu comente mèigu in Tàtari, in Messicu, a Monterrey, e in Plymouth in Cornovàglia. Giai mèigu de meighina generale cun master in infetivologia pediàtrica de s’ispidale Pediatricu Mayer de Firentze, est istudiende una segunda ispetzializatzione in maladias infetivas e tropicales. Est in su cussigiu de s’ordine de sos meigos de Tàtari e at fundadu s’assòtziu Mèigos chi at propostu a sa Regione sarda riformas pro sa Sanidade.

Cun isse, oe e martis, amus a chistionare de s’apretu in sa sanidade sarda e de sas solutziones dàbiles.

Gratzias Juanne pro sa disponibilidade. Dae carchi chida semus bidende trìulu e serradas in sos ispidales sardos. Ite est capitende in sa sanidade sarda? Dae ue naschet custa situatzione? B’intrat su nùmeru serradu pro sa facultade de meighinas?

Est dae carchi annu chi bidimus trìulu e serradas. Como sa noa est chi sa farta est corfende finas tzentros de importu comente a Nùgoro. Ite est capitende a sa sanidade sarda? In sos ùrtimos deghe annos b’est istadu un’indebilitamentu de totu su sistema. Custu naschet dae una gana de non gastare soddos e dae una programmatzione mala, mescamente de sos ùrtimos sete o oto annos. Naschet dae issèberos fatos a su rispàrmiu, dae cando sa Sardigna s’at leadu in palas totu s’ammanìgiu de sa sanidade sarda, dae s’acordu Soru-Prodi. Sa chistione est ligada a cussa chi podimus mutire “Vertenza entrate” e sos crèditos chi s’istadu depiat e depet a s’ìsula. Sa Sardigna at leadu in càrrigu  sa sanidade sua ma galu no est in gradu de regòllere sas tassas pro la finantziare. In prus no picat fundos dae s’Istadu a diferèntzia de sa Sitzìlia chi leat in prus unu chimbanta pro chentu de fundos pro sa sanidade destinados a sas regiones a istatutu ordinàriu et isfrutat fintzas cussos.

Sa farta de sos ispetzialistas de como, però, b’intrat cun àteras chistiones. Unu, s’arressada pro su turn over de su 2015/2017, ca at impedidu s’intrada dereta in su SSR de sos ispetzialistas formados dae pagu. Nos depimus ammentare chi pro imparare un’ispetzialista bi cherent nessi bator o chimbe annos e pro sos mèigos de meighina generale unu tres annos. Pro lege de s’istadu petzi issos sunt chi podent intrare in sos ispidales che dirigentes mèigos o leare incàrrigu de assistèntzia primària.

Cun custa arressada sos ispetzialistas formados in Sardigna ant acollidu e atzetadu propostas dae istruturas prus atretzadas in Itàlia, massimamente in su nord, sunt tzucados e ant postu raighinas in cue.

Sa farta si incumintzat a bìdere fintzas in sos laureados, ca fintzas a su 2013 su cuncursu pro intrare in sa facultade fiat locale, dae cussu annu est divènnidu istatale. A dae in antis si unu cheriat intrare in Casteddu, faghiat s’esàmene in ie, como faghet unu cuncursu pro intrare in una graduatòria ministeriale e posca podet seberare in cale universidade andare.

In prus dae su 2014 sos logos pro sas iscolas de ispetzializatzione sunt istados minimados. Meda iscolas sarda sunt istadas serradas pro neghe de critèrios tropu artos pro sa Sardigna e pensados mescamente pro realidades comente Vènetu o Emìlia Romagna e Lombardia e fintzas pro una farta de programmatzione de sas universidades sardas. Cando sas iscolas tancaiant, fintzas sas bùscias de istùdios  riservadas de sa Regione Sardigna si sunt abertas a sos laureados in sas universidade de Sardigna, ma custu at significadu finantziare mèigos de fora chi raramente sunt abarrados in Sardigna.

S’abolitzione de su nùmeru serradu a meighina no est sa solutzione, ma prus una chistione de propaganda polìtica, ca su problema mannu a su momentu sunt sos ispetzializados e in generale sa programmatzione. Abèrrere de prus podet serbire pro fàghere dae ammortizadore sotziale, forsis, ma a su momentu cunditzionat pagu pro su problema de su cale semus arresonende, ca cun su sistema de como non si garantit perunu nùmeru seguru de mèigos sardos formados.

Un’àtera cunditzione de importu pro sa Sanidade de sa Sardigna est istada sa riorganizatzione de sos ispidales pro more de su Decretu Ministeriale 70. In custa lege una regione chi tenet problema cun sos LEA (livelli essenziali di assistenza) podet fàghere acordos cun sas regiones lacanàrgias, cosa però chi no est possìbile in Sardigna. In prus sa Sardigna no at derogadu a sos critèrios ministeriales a diferèntzia de carchi regiones a istatutu ordinàriu che sa Pùllia. Gasi sa Sardigna depet rimborsare semper prus prestatziones de sos sardos chi andant a Itàlia a si fàghere curare, cosa chi pesat deretu in sos gastos de su sistema sanitàriu sardu. Unu fenòmenu chi pesat prus de 90 milliones e chi est in crèschida de 5 milliones de èuros a s’annu e chi sighit a indebilitare sa sanidade sarda.

Dae cantu paret, si ischiat dae meda chi custu podiat capitare. Si podiat fàghere carchi cosa pro acontzare sa situatzione o fiat impossìbile?

Eja, si ischiat dae meda. Fintzas deo apo incumintzadu a mi nde interessare prus o mancu in su 2013. Carchi cosa est istada fata, chi no est pròpiu sa lege proposta dae Mèigos, ma una lege chi dae in ie naschet e chie est frutu de cuntratatzione. Bi cheret tempus, però, pro bìdere sos resurtos. Posca sa sensibilidade de sa Regione pro carchi tema est paga, e si est paga in ie, si podet immaginare cantu paga est in su Ministèriu.

Mi podes fàghere un’esempru?

Bidimus comente at isortu custa situatzione unu logu chi si podet assimigiare a sa Sardigna. Leamus sa Provìntzia autònoma de Boltzanu. Su Sud Tirolu pedit unu critèriu linguìsticu pro intrare in sas ispetzializatzione finàntzias dae sa Provìntzia e como est ammanigende un’iscola sua de meighina pro si formare  in su logu. Sa punna de custa provìntzia est de favorèssere sos sudtirolesos a istudiare in ie e abarrare in sas istruturas de sa Provìntzia. Custu serbit ca no podent seberare sos istudiantes a su test de atzessu in su sistema italianu, ma lu ant a fàghere in base a sas cumpetèntzia linguìstica, paghende sas tassas universitàrias a sos istudiantes bilìngue chi issèberant de istudiare in Sud Tirolu. In prus sa provìntzia dat possibilidades a sos chi tenent una tzertificatzione linguìstica de si formare in universidade èsteras pro sa facultade de meighina e in sas ispetzializatziones chi in ie mancant. In custa manera sa provìntzia de Boltzanu non tenet gasi perunu apretu, e pagu e nudda de prestatziones fora de su sistema locale.

Gabriele Tanda

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *