Roberto Deriu, cussigeri regionale nugoresu, giai presidente de sa provìntzia dae su 2005 a su 2014, at 46 annos e sa responsabilidade manna de àere fatu su relatore de majoria pro sa lege de assentu nou de sos entes locales chi est istada aprovada pagas dies como dae su Cussìgiu. Annos a como fiat contra a s’abolitzione de sas provìntzias. Timiat su degollu, ma non l’ant ascurtadu. Aiat resone. Como est cuntentu mannu, mancari chi si cumprendat chi l’est costadu meses e meses de peleas, istrachesa e dolu.
Una die de sos traballos in àula, sas agentzias aiant finas contadu chi si fia intesu male. Nudda de sèriu pro bona sorte. Antzis s’ocasione pro lèghere in sas retzes sotziales bonas uras e aprètzios pro s’òmine e su polìticu. Sa cunfirma chi pro un’atu de custa cumplessidade su guvernu sardu at seberadu s’òmine pretzisu. Si trataiat in fines non de una cosa de pagu contu, ma de disinnare su tempus benidore geopolìticu internu de sa Sardigna. Amus pensadu de fàghere una bortadura in sardu de custa lege de primore: in su mentres nd’est essida finas un’arresonada funduda cun isse. In campagna eletorale aiat promìtidu unas cantas “super leges”. Bidimus ite nde costat.
Sa Sardigna at in fines una lege chi faghet s’assentu nou de sos entes locales in Sardigna. Cale est s’importàntzia sua?
Est chi dat un’interpretatzione a moda sarda de sa reforma Delrio, chi est a òbligu pro totu sa Repùblica. L’amus fata impreende s’Autonomia e ponende in cunforma a sa realidade de s’ìsula, sas solutziones tècnicas e sos istitutos giurìdicos.
Ite càmbiat de a beru pro sos entes locales in Sardigna?
Sos comunes minores chircant un’atzivia noa assotziende-si; sas tzitades provant a divènnere retzes de servìtzios urbanos; sa tzitade manna chi indùrriat a Casteddu comintzat una sèmida comuna de guvernu metropolitanu; sas provìntzias s’aprontant a su mudòngiu mannu chi s’at a fàghere colada sa modìfica de sa Costitutzione, a pustis de su referendum.
Ma sas Provìntzias isparèssent o abbarrant?
Sas provìntzias ismenguant sas funtziones issoro dae 140 a 3: caminos, iscolas e ambiente. Torrant a èssere bator dae otto chi fiant; s’ant a mudare in Àmbitos Territoriales Istratègicos.
Ite est sa Tzitade Metropolitana de Casteddu?
Ponet paris sas funtziones comunales e provintziales in unu territòriu popoladu meda. Est unu modellu ùnicu in sa Repùblica, chi bàrigat su sistema italianu sende chi est criticadu meda in sa dotrina giuspublitzìstica.
E Tàtari? In medas narant chi sa classe dirigente tataresa l’ant umiliada cun custa lege.
In Tàtari, S’Alighera e Portu Turre, Sorso e Sènnori, e sos àteros comunes, serbit unu guvernu locale cun piessinos metropolitanos, ma tocat a amìtere chi no est una tzitade sighida. Amus innovadu cun sa tzitade metropolitana de Casteddu e de sos sèighi comunes lacanantes e non podiamus deretos controire a nois etotu ponende paris area urbanas e àrea agrìcolas mannas.
E sos àteros territorios comente a Olbia, Ogiastra S’Alighera, Beru est chi sunt istados discriminados?
Sas tzitades mesanas l’as ant reconnotas pro su piessinu issoro crobadu: a una banda tzentros in sos cales su guvernu comunale podet èssere acumpridu dae unu comune ebbia; a s’àtera comente logos de apeju, tzentros de retzes chi derramant a sos comunes prus minores de issos e cun sos cales formant una comunidade chi s’impitzat de chistire a manera cumpartzida s’incuru de sos temas tzìvicos. Pro s’Ogiastra e sas àteras provìntzias burradas dae sos referendum est istada mantesa un’amministratzione territoriale operativa, sa Zona Omogenea.
Ma sas Uniones de sos Comunes las ant a fàghere sos sìndigos?
E sos cussigeris comunales…
Sas biddas de s’internu e de monte sunt prenetadas a si nche mòrrere?
S’ispopolamentu esistit e non s’est galu resessidu a lu frimmare cun peruna polìtica averguada finas a como: sa gente tramudat semper de prus a logos serentes a su mare. Unu guvernu locale prus capatzu de dare servìtzios at a pòdere petzi megiorare sa situatzione, mancari chi sa resposta a su problema demogràficu non podet lòmpere dae custa lege de seguru.
Sa classe dirigente sarda at un’idea unitaria de Sardigna o cadaunu pensat a su collègiu eletorale suo?
A bisu meu no est pretzisu a minuspretziare su dibàtitu chi at marcadu s’iscritura sighida e longa de custa lege, ca pro lòmpere a su testu aprovadu si sunt postas cara a cara paritzas tesis polìticas e iscientìficas diferentes; in prus s’est tentu finas unu dibàtitu subra su reconnoschimentu de cadauna de sas autonomias, de sas comunidades isolanas. A tales chi est a manera pretzisa su chi pedit sa Costitutzione de sa Repùblica, in s’artìculu 5 suo. Sas fortzas polìticas ant tentadu de rapresentare totu sas sensibilidades de sa Sardigna, e pro custa borta finas sa dialètica Majoria/Opositzione at funtzionadu: ca s’Opositzione, cun su murru suo tostu e corriatzu, at custrintu sa Majoria a redatzionare unu testu coerente e chi si podet defensare, chi est a tretu de nde essire bìnnidu finas dae crìticas rebestas meda. Totu custu at cajonadu chi sa lege protzedit a manera coerente dae printzìpios declarados e bogados a campu, no in tamen de èssere una còllida de interessos particulares e ghetados a pare.
Sa Sardigna cun custa lege at essere mègius? S’at a istare prus sulenos e dèchidos?
Potzo nàrrere chi a manera dàbbile custa est sa lege regionale prus avantzada in sa Repùbblica. Si depet atuare cun abistèntzia manna, chirchende de dare cara a sos problemas cun aficu, e sena fàghere cufusione. B’at meda maneras pro trantzire isprecos e pro non pèrdere tempus.
Est una “super lege” custa chi ais fatu o nono?
A una tzerta manera emmo. Est sistemàtica, parat su fronte cun atza a temas e problemas, at batidu una delegificatzione bastante abroghende normas medas. Su chi l’est mancadu est in capas sa possibilidade de essire dae sos lìmites de sa lege Delrio e de fraigare unu modellu autònomu in totu.
dir
Leave a comment