Nurnet, una manera pro si serare de s’erèntzia nuràgica

Iscurigore, mudìmene e friscu.

Est custu chi s’intendet intrende in unu nuraghe. Dae custas mèllias a onniunu li si podent ischidare totus paris un’idea, una timòria e un’amore. Pagos lu narant, ma sos nuraghes sunt òperas d’artes chi arreneschent a pilisare sos sentidos, e bi resessent finas ca non s’ischit a ite serbiant. Dudas e ispantu chi fràigant sa conca de sos sardos dae mìgia de annos. Ma paret chi nois nde faghimus pagu contu de custa erèntzia de sos mannos: l’amparamus pag’e nudda, non resessimus a nos la contare e mancu a la fàghere apretziare a chie benit dae fora.

Est pro custu chi in su 2013 – dae un’idea de Antonello Gregorini e Giorgio Valdes – est nàschidu Nurnet, una retza de persones chi cherent fàghere connòschere sa tziviltade de s’antigòriu de sa Sardigna. Non petzi sos nuraghes, ma finamentas domus de janas, tumbas de sos gigantes e àteros logos gasi. Unu traste de gabbale pro custa punna est istada sa cartina eletrònica de sos giassos archeològicos. Cun custu si podet agatare su logu in ue sunt monumentos – finamentas cussos ispèrdidos in mesu padentes e ismentigados dae meda gente – acumpangiadu dae fotografias e una descritzione pitica. S’ispantu est chi ismentigados non cheret nàrrere chi non balent, medas nuraghes – bisòngiat de ammentare•si chi bi nde sunt prus de sei mìgia – non sunt istudiados, e nemmancu tzensidos.

Ma a los agatare e a los pònnere in unu programma non bastaiat. Bisongiat de los fàghere connòschere a totu cussa gente chi, amantiosos de istòria o curiosos ebbia, cheriant andare a los bisitare. Ca s’amore pro s’erèntzia istòrica naschet dae s’esperièntzia bia. In custa manera su grupu de s’incumintzu de Nurnet est crèschidu meda e in sas retzas sotziales unu muntone de persones ant inghitzadu a bìdere nuraghes noos, fintzas a curtzu de bidda issoro. Giai bi fiat unu pagu, ma pro more de custa visibilidade noa, prus meda sardos si nche sunt serados de su siddadu chi sunt custos monumentos istichidos a s’ispissu in logos prenos de bellesa.

S’aficu chi est crèschidu gràtzias a custu modu de fàghere bìdere sos nuraghes, at fatu crèschere una gana de los amparare. Cun custu sentidu sunt istadas ammanigiadas dae Nurnet – ghiada dae Andrea Loddo – sa manifestatzione de su cabudanni de su 2019 in su giassu de Mont’e prama, galu serradu, e s’incùngia de dinari pro comporare brunzetos mustrencos bèndidos in astas internatzionales. A custos eventos bisòngiat de annànghere sa festa de sa tziviltade sarda chi onni annu s’assòtziu ammanìgiat in unu logu diferente de s’ìsula. Totus custas atividades contat de unu cussèntzia noa, comente chi sos sardos ant bògia de si leare una parte de responsabilidade in su contivìgiu de s’istòria e de sos logos issoro. Est custa sa novidade manna de Nurnet: chircare de fraigare una retza de persones, una casta de bàrdia populare a sos giassos istòricos.

Serare chi sa richesa de s’erèntzia nuràgica pertocat mescamente a sos sardos, at batidu in sa pàgina de Nurnet medas teorias: calicuna cun fundamentos fortes e àteras prus lecas. Ma sa cosa de importu est chi totus custas ideas sunt una proa de contare un’istòria chi mancat, unu mistèriu cumpartzidu dae onniunu chi addòbiat unu nuraghe. Dudas chi abarrant abertas, ma chi faghent crèschere sa curiosidade: sentidu pretziadu finas da chie benit dae fora, chi gasi podet cumprèndere chi s’ìsula nostra tenet un’istòria chi non si podet agatare in àteros tretos de su mundu.

Gabriele Tanda

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *