Eris, in Tàtari, b’at àpidu chie at proadu a fàghere contare sas vidas nostras. Afaca a sa paràula de òrdine “Black lives matters” amus pòdidu lèghere (chie in cue, chie dae Facebook) un’àteru tzichìrriu: “Sardinian lives matters”. Cale logu podiat andare mègius de pratza de Itàlia cun su monumentu in onore de Vittorio Emanuele II? Perunu. Sas acontèssidas addae de s’Atlànticu ant mustradu a totu su mundu sa pesada contra a sos sìmbulos de un’Amèrica ratzista. S’allega est in rete: a bias sulena, àteras bias nono.
In Sardigna tzelebramus (ca un’istàtua, unu nùmene de carrera, pratza o iscola a calicunu o a carchi cosa tzèlebrant) a monarcas e a fascistas in intro de una Repubblica chi sos cabos issoro tzèlebrant cun fritzas tricolores e carros in professone (si covid cheret).
A livellu “italianu” diat bastare unu sentidu republicanu pro tzelebrare valores costitutzionales mai acumpridos che a sos de su traballu, de sa paghe, de s’agualidade formale e sustantziale etc. E custu peri sas carreras e in dies nòdidas. Totu custu mancat e – cosa bona – s’allega est posta a cùrrere dae su movimentu pro s’autodeterminatzione chi de repùblica nde cheret una sarda.
A banda sas allegas belle semper in italianu, in custas dies amus bidu però – movende dae àteras acontèssidas – chi “Sardinian language don’t matter”. S’abolotu pesadu a pustis de “Iglesias ci praxiri” ite nche ponet in sa mesa? Un’atentzione istremenada in contu de paragògicas; una mancàntzia de coerèntzia in contu de iscritura; unu bòidu totale in contu de rivendicatziones toponomàsticas.
Movamus dae sa paragògica: su de repìtere de no la pònnere est oramai unu mantra. Pro caridade, si paret netzessàriu a lu repìtere unu motivu b’at a èssere, ma cheret chi proemus a nche barigare custa fase 1 de sa limba sarda a dae chi b’at chistiones prus de importu (pensemus a una sintassi istropiada a fitianu, a su monumentu sintàticu tricolore chi nos ferit). Ma si imbetzes de àere iscritu “ci” (chi paret italianu e duncas non bi pensamus) aerent iscritu “Si” o “Nosi” (a sa campidanesa), beh, cussa no est una paragògica (sa matessi de “sèmpiri”)? Acò chi tando essit a campu una visione partziale de sa chistione.
Puntu duos: nche semus in sa pregonta “cale sardu?” chi nemos cheret fàghere o faghet brullende·bi. Cunforma a cale sardu ant faddidu sos amministradores de sa Comuna de Igrèsias? A sa Lsc o a is Arrègulas. Est craru chi sa risposta inditat sos sèberos de cada unu de nois in contu de istandard.
Serrende·nche·la: pro ite no amus protestadu pro su topònimu istràngiu (Iglesias) impreadu in sa publitzidade? Est o no est fintzas cussu unu “sinnu” lassadu dae sos dominadores, unu monumentu chi los tzèlebrat?
màuru piredda
Leave a comment