G.U.A.M est s’acrònimu de bator Paisos: Geòrgia, Ucraina, Azerbaigiàn e Moldova aunidos in un’alleàntzia e chi como sunt impinnados, chie de prus chie de mancu, in cunflitos, tensiones e abbolotos ligados a sa mere chi aiant in antis: sa Rùssia. E forsis custa no est una cointzidèntzia.
S’alleàntzia intre sos bator Istados inghitzat in su 1997, ma si fissat in su 2001, cando sa Rùssia fiat dèbile e Putin no aiat galu leadu su poderiu prenu. Sa punna decrarada fiat de fàghere grupu pro ismanniare sa democratzia e s’economia, pro s’isvilupu democràticu e pro sa seguresa internatzionale, ma fintzas pro s’acurtziare a s’Europa. Custos Istados fiant essidos dae s’URSS e fiant a làcana de sa Federatzione Russa, ma si cheriant istesiare dae cuss’influèntzia, comente est capitadu a belle totu sos Istados de s’Est Europa. Su sentidu de timoria e sa voluntade de custos pòpulos de no istare prus a suta de s’imperu chi los aiat tentos in cussos ùrtimos annos, lis aiat dadu s’impèllida de si abèrrere a s’Otzidente, chi però at leadu tempus.
Como bi sunt s’Ucraina in gherra e sa Moldova in abbolotu (comente amus ispricadu inoghe). Sa Geòrgia, a pustis de àere sufridu torra s’ocupatzione de sa Rùssia in su 2008, como est manifestende contra s’influèntzia russa in su guvernu e at bìnchidu una batalla arressende una riforma pro ochiere sa libertade de imprenta. Totas tres sunt Paisos pòberos chi dae meda ant una parte manna de s’opinione pùblica chi cheret prus deretos, libertade e richesa, comente a s’Europa, ma chi paret chi pròpiu pro custu ant Putin chi los est minetzende.
A su revessu s’Azerbaigiàn, chi est a costàgiu de sa Geòrgia, in custos bint’annos est divènnidu ricu, at ismanniadu s’esèrtzitu, at istrintu unu ligàmene forte meda cun sa Turchia e no est in chirca de mudare in democratzia, ghiadu coment’est da unu ditadore che Ilham Aliyev. Su ditadore est a curtzu meda a sa NATO (lis at dadu agiudu in Afgànistan) e at raportos bonos cun s’Europa (nos est bendende gas maicantu), Putin però non l’at mai atacadu e antzis sos addòbios intre issos sunt istados semper bonos.
Gabriele Tanda
Leave a comment