Cando naramus a ue nche cherimus lòmpere semus faeddende de unu caminu de sighire, de cursare, de una diretzione. E duncas est possìbile chi nde feddemus comente pòpulu. Est de giudu a nde faeddare comente pòpulu, comente comunidade. Ma cando faeddamus de diretzione comente ghia semus inditende a una parte prus minuda de custa comunidade, a una parte chi punnat a dirìgere e – cosa òvia – a una parte prus manna chi cheret dirìgida. In sas allegas polìtico-linguìsticas est su segundu cuntzetu de diretzione chi emerget. Su de sa classe dirigente.
de Màuru Piredda
Unu bisu burocràticu, custu, chi in Sardigna mustrat unas cantas caraterìsticas. Mescamente si cherimus mòvere dae sa chistione linguìstica. Non podet mancare Gramsci in custas allegas.
«Cada borta chi essit a campu, in una manera o in un’àtera, sa chistione de sa limba, cheret nàrrere chi una sèrie de àteros problemas s’est imponende: sa formatzione e s’allargamentu de sa classe dirigente, sa netzessidade de istabilire raportos prus ìntimos e seguros intre sos grupos dirigentes e sa massa populare-natzionale, est a nàrrere de torrare a organizare s’egemonia culturale».
Ma seguros semus chi su pensu de Gramsci, fundudu e cristallinu, potzat èssere copiadu e apoddadu in sos iscritos nostros sena una riflessione fintzas issa funduda e cristallina? Comente essit a campu, oe, sa chistione de sa limba cunforma a sos tempos de Gramsci?
Oe – a dae chi est finamentas una chistione generatzionale – su raportu prus ìntimu intre pòpulu e limba l’amus a pòdere iscumproare in àmbitos particulares, in unu repartu de geriatria cun dotores, infermieris e Oss chi alleghent in sardu. Diat bastare una rugrada de miradas e nudda prus, in pare cun s’impreu de su sardu, pro ativare retziprotzidade intre su ricoveradu e sos traballadores de sa sanidade (semper chi custos tèngiant cumpetèntzia ativa faeddende, e no est naradu chi totus l’apant).
Ma in àteros cuntestos? S’iscola est veiculada in italianu, sos giornales su matessi. S’egemonia culturale est italiana. S’allargamentu de sa classe dirigente, duncas, est possìbile non punnende a una mudada de sa matessi ma a una collaboratzione profetosa petzi pro chie punnat a nde fàghere parte cun agigu de natzionalitarismu in intro de una classe dirigente regionale e non natzionale. Su profetu pro sa limba est totu de iscumproare.
Brinchende·nche dae su cuntzetu de classe dirigente a su de sa classe sotziale (sa burghesia natzionale sarda chi calicunu bisat e chi immàginat comente motore de unu protzessu de autodeterminatzione), cheret chi miremus a cale ala de su “proces” si nch’est posta sa burghesia catalana in sos momentos prus difìtziles de sos raportos intre Madrid e Bartzellona. Sa mùsica est sa matessi, ma est pretzisu chi nch’abarremus in s’allega originària.
Ite est sa classe dirigente? Non tzetu polìticu ebbia, ma capotatzos de sa finàntzia, de s’indùstria, de sa sanidade, s’aparadu militare, barones universitàrios, pìscamos, sos “opinion leader”. Ite b’amus de natzionalitàriu in Sardigna de classe dirigente? Forsis petzi sos “opinion leader” – belle semper in limba italiana – chi però sunt privos de su restu e a s’ispissu cun una narratzione prantinosa pròpiu pro more de custu isolamentu. Nche semus in sa fase de sos bisos, duncas.
Un’eventuale mudada in s’istòria sarda (chi no la diant ingendrare sos “opinion leader” ma àteras contradditziones) non diat pòdere fàghere a mancu – sena chi si punnet a su fràigu de su pòpulu – de sas propàinas de sa classe dirigente italiana (a minudu e intre parèntesis: su Partidu sardu a bi fiat pòdidu lòmpere a cussas pertzentuales sena candidaduras provenientes dae aterue?)
In Itàlia cantzos mannos de sa classe dirigente prefascista fiant classe dirigente cun Mussolini; a pustis de su fascismu e de un’epuratzione mai acumprida, magistradura, universidade, iscola, esèrtzitu e burocratzia fiant prenas de fascistas. Finamentas a pustis de sa rivolutzione russa b’at àpidu elementos de sa classe dirigente chi beniat dae su regime autocràticu zarista. Immaginemus·nos custos protzessos in una natzione sena istadu, in custa Sardigna malefadada de oe.
Ite mancat tando, a sa natzione sarda, una classe dirigente chi diat lassare che pare sos raportos de sudditàntzia, o unu pòpulu in cumbata pro sos deretos sotziales, natzionales e linguìsticos suos? Una classe dirigente sètzida in iscrannos e cadreas, a lu dirìgere ebbia unu pòpulu, o unu pòpulu chi in intro de sas peleas suas sèberet anderas tàticas, punnas istratègicas e “personale” orgànicu, iscumproadu, criticàbile e revocàbile?
Su bisu de una classe dirigente noa movende dae s’impreu burocràticu de su sardu sena cunsiderare sas dinàmicas populares unu bisu abarrat. Su de sighire cun tatitzismos atendistas chi carinnant sa polìtica nos prendet. Su de manifestare intolleràntzia a cale si siat istìmulu o crìtica est s’àtera cara de custa medàllia. Sas diretziones pigadas fintzas a como a ue nos nch’ant giutu? Faeddemus·nde.
Leave a comment