CHE A SOS BASCOS. MA A BERU

CHE A SOS BASCOS. MA A BERU

de Mauro Piredda

enricapuggioni_enricolobina_paolozedda_full

Si leghimus in su giornale in lìnia de su comune de Casteddeu b’at paràulas chi si podent e devent cumpartzire: «Nei Paesi Baschi – ha detto Paolo Zedda – l’improvvisazione poetica è seguitissima da un pubblico di centinaia di migliaia di persone di giovane età e ha le caratteristiche di un vero e proprio spettacolo di massa”. La lingua euskera infatti è stata oggetto di una politica di salvaguardia che ha ottenuto ottimi risultati: la sua conoscenza da parte di giovani e giovanissimi è in forte crescita, e si può assistere allo strano fenomeno dei figli che insegnano la lingua ai genitori».

Nd’amus giai faeddadu de s’euskera batua, est a nàrrere de s’istandard linguìsticu de su paisu bascu. E amus naradu chi in cue puru b’at àpidu cuntierras. Finas Wikipedia nde faeddat.

Est de profetu annànghere chi: 1) in Euskadi b’aiat e b’at unu fiotu de dialetos (En Europa solo otra región, Eslovenia, se caracterizapor un grado tan acusado de diversidad dialectal) cun distàntzias mannas intre sos otzidentales e orientales; 2) chi su protzessu de istandardizatzione at àpidu unu assentu mannu in su 1968; 3) chi s’euskera batua intrat in sos campionados de bertsolaris sa prima bia in su 1980 cun su poeta Xabier Amuriza; 4) chi est petzi in sos ùrtimos campionados chi su bertsolarismo est divènnidu una esperièntzia massitza; 5) chi si sos fìgios insegnant sa limba a sos babbos e a sas mamas est ca imparant su bascu unitàriu in iscola; 6) chi si est impitadu in sos mèdios est ca est uniforme e petzi s’uniformidade at abbivadu s’isvilupu suo culturale (Bastecomo dato que, frente a los 41 libros publicados en lengua vasca en1968, en 2010 se alcanzaban los 2.023 incluyendo los librosbilingües vasco-castellano).

Non podimus fàghere finta de non bìdere custos datos. E non podimus sighire a nàrrere unu muntone de cosas chi parent postas in sa mesi petzi pro confùndere sas ideas a sos sardos. Una bia “is arrègulas” sunt sa Lsc emendada (màssimu a pustis de àere naradu del’impitare mancari chi emendada) e un’àtera bia sunt “sa limba de sos cantadores de su cabu de josso”; una bia sa Lsc est logudoresu e un’àtera bia si narat chi su logudoresu si devet uniformare che a “is arregulas”. Che in sa Bìblia “siat su nàrrere tuo emmo emmo, nono nono, ca su restu benit dae su demòniu”. Cherimus unu istandard chi tèngiat contu de sa produtzione literària in Sardigna o duos moende dae “garas” e “cantadas”? E si nde cherimus duos pro ite non tres (o bator)? E chie dimustrat chi duos o prus istandard faghent una limba? Est ora de fàghere “che a sos bascos” si cherimus salvaguardare sa limba nostra, ma a beru. 

foto: comunecagliarinews.it