Cando sa limba italiana est lòmpida a Sardigna

Cando sa limba italiana est lòmpida a Sardigna

– de Sarvadore Serra –

Rennu de Sardigna 1720

S’italianizatzione de su Rennu  Sardu est cumintzada in su 700, cun sos Savojas. Giovanni Battista Lorenzo  Bogino, nominadu dae su Re Carlo Emanuele 3, in su 1759, Ministru pro sos Afares de Sardigna,   at cumintzadu una polìtica forte in custu sensu, ponende s’italianu in sa pràtica didàtica,  pro permìtere s’afirmatzione de custa limba in totu sos setores de sa sotziedade, in sas tzitades  comente in sas biddas. Cunforma a su “Regio Biglietto”  de su 25 de trìulas  de su 1760, s’impreu de s’italianu est devènnidu  obligatòriu in iscola e in sa pràtica religiosa;   custu impreu deviat andare paris cun su de sos dialetos (non faeddaiant, est craru, de limba sarda) pro  agiuare  unu cuncàmbiu produtivu intre sa sotziedade piemontesa e sa sotziedade sarda,   e fàghere prus fàtzile una crèschida  culturale  chi nch’aeret bogadu sas làcanas linguìsticas; s’ispagnolu, in càmbiu, cheriat imparadu “con secondaria importanza”. Pro pònnere in atu totu custu, Bogino s’est fatu agiuare mescamente  da s’òrdine religiosu de sos Iscolòpios, chi, paris cun sos Gesuitas, aiant in manu s’iscola de s’ìsula, elementare, mèdia e superiore.

S’atitùdine de sos Savojas in contu   de “lingua” s’est orientada chirru a sa polarizatzione in favore de s’italianu e de sos dialetos locales pro agiuare sos modellos aggregadores chi aerent permissu  de contrapònnere  sa realidade  de su regìmene sabàudu  a sas realidades “àteras”,  e in su matessi tempus de ispainare  una cussèntzia “unitària” contra  a sas influèntzias alloglotas.

Fintzas in Piemonte  ant adotadu providimentos pro agiuare  s’ispainamentu  de s’italianu, in custu casu a dannu de su frantzesu. Pro nàrrere, Carlo Emanuele at emanadu normas  pro sa Val di Susa, in ue impitaiant su frantzesu, pro pònnere s’italianu in sos tribunales e in sas iscolas.

calasanzio__1 Iscolòpios

Sas “àndelas” sighidas in Piemonte e in Sardigna pro afirmare una limba “ùnica” nch’ant giutu a sos resurtados disigiados, ca interessaiant totu sos utentes: sas iscolas e s’universidade, sos tribunales,  sos ufìtzios  pùblicos, s’editoria.  Su “Progetto di circolare  per le scuole  nelle Provincie”  de su 1799 est una testimonia  de sa parte  unificadora chi sos Savojas ant assinnadu  a s’italianu, in sa prospetiva  de una polìtica  de rennovamentu in favore de s’“italianidade” de su Rennu.

Sa polìtica linguìstica, duncas, comente base pro afortire su domìniu de s’Istadu. Sos Savojas, avesados dae sèculos a si fàghere logu in mesu de sos poderios de su mundu, custa règula l’ant cumpresa bene a beru, e l’ant aplicada cun profetu.

Ligàmenes:

https://books.google.it/books?id=xp7ptrf5AMgC&pg=PA490&lpg=PA490&dq=bogino++lingua+italiana+in+Sardegna&source=bl&ots=2vrrne1r1R&sig=O_4ggJkRjuxxJ6QMAD-1a3Fv-9Y&hl=it&sa=X&ved=0CCAQ6AEwADgUahUKEwijpsTQ5ZnHAhXGXhQKHdsiDfo#v=onepage&q=bogino%20%20lingua%20italiana%20in%20Sardegna&f=false

https://books.google.it/books?id=zkNgaNVxdZUC&pg=PA19&lpg=PA19&dq=scolopi+lingua+italiana+sardegna&source=bl&ots=qb5m1zNkIj&sig=PUbqCLWGx21kctIY7AVeqCZzupA&hl=it&sa=X&ved=0CCwQ6AEwAmoVChMIs-3y45TWxwIVRtUsCh2N5QvD#v=onepage&q=scolopi%20lingua%20italiana%20sardegna&f=false

Leave a comment

1 Comment

  1. Bona die ,so de accoldu chi sa l’imba salda devede continuare a esistere faghede palte de annoisi de sa SALDIGNA .Chilcamusu tottu de nol dare ite faghere pro chi sa limba nostra restede in vida.

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *