In cada iscola su sardu de sa bidda? Unu machine

In cada iscola su sardu de sa bidda? Unu machine

de Mauro Piredda *

Limba sarda, cartellu
Limba sarda, cartellu

Torramus a publicare un’artìculu giai essidu in su giornale nostru su 25 ghennàrgiu de s’annu coladu chi aiat giai naradu meda de su chi si podiat nàrrere in contu de s’impreu de su sardu in iscola. Pagas dies in antis, unos cantos cussigeris regionales aiant presentadu sa proposta de lege 167, narende in sa cunferèntzia imprenta chi sas normas propostas favoressiant sa nàschida de paritzos standard. Pro nois est una positzione chi cuat, a manera òvia, sa contrariedade a su sardu che limba ufitziale. In palas b’at unu cuntzetu de su sardu auto colonialista, sardinialista, orientalista chi mirat a su sistema linguìsticu nostru comente unu matzamurru barbàricu, clanìsticu, cantonale, tribale e partzidu. Su sardu est unu puzzle de dialetos e ognunu devet defensare su suo. S’idea d euna limba normale e natzionale non b’est. Làstima chi custa mirada essit dae su campu soberanista. Como pagas dies su Cussìgiu Regionale at torradu a mentovare custa proposta cun sa punna de nde fàghere una lege. 

***

Torro gràtzias a sos chi nde sunt boghende a campu su mantra de sa pregonta nòdida («emmo, ma cale sardu?») ca unu che mene, nointames no apat bidu dae su comintzu sa dibata in intro de su movimentu linguìsticu in pitzu de s’introdutzione de su sardu in iscola, podet àere in suta de ogros totu su chi chircat. Seguru, s’ispera fiat un’àtera, ma ite bi potzo fàghere? Nudda, si non su de pònnere unas cantas chistiones a sos chi non cherent unu istandard in sas iscolas.

Una medida che a sa de chèrrere sas “espressiones locales” (chi, est a nos lu pònnere in conca, pro mèdiu de s’oralidade b’ant a èssere semper) diat àere unu mìnimu de coerèntzia cun sa realidade si

1.in cada bidda bi diat àere un’iscola e

2.in cada bidda bi diat àere unu maistru o una maistra chi potzat traballare in cussa iscola.

Limba sarda, cartellu
Limba sarda, cartellu

Forsis non nos semus abbigende chi custos duos rechisitos mancant a s’ispissu.

Leade sos pitzinnos de bidda mia, Bànari (in ue no ant a tardare a serrare s’ufìtziu postale), custrintos a andare a Tiesi. E leamus in cunsideru sa prospetiva mègius: chi su maistru siat tiesinu e non de aterue. Cando custu intrat in sa classe sos pitzinnos si devent “alciare”. Finas sos pitzinnos banaresos: “alciare” e no “asciare. Est fàtzile tando a cumprèndere chi “artziare” no est una violèntzia pro nemos.

Ma si abarramus in s’idea chi a un’iscola devat currispòndere unu faeddu tando sos pitzinnos banaresos si devent ismentigare de andare a [iχɔla], ca sunt andende a [iʃkɔla]. Non bi diat àere cosa prus galana de àere unu maistru o una maistra chi narat a sos pitzinnos: «mirade chi amus iscritu gasi ma tue Marie’ chi ses tiesinu as a sighire a nàrrere [iʃkɔla] e tue, Zuse’, chi ses banaresu a as a sighire a nàrrere [iχɔla]». Oralidade e iscritura, istandard e dialetu.

(Abèrgio una parèntesi, ca como mi immàgino calicunu chi, artziende·si bator pees dae terra, mi diat chèrrere pregontare: «E cun “abba” e “ limba”? Nosu naraus “àcua” e “lìngua”, tropu diferenti!». A custu calicunu l’ammento chi no at refudadu ebbia sa Lsc ma finas sa proposta de Bolognesi chi ponet “àcua” e “lìngua” che a formas prus etimològicas. Parèntesi serrada).

Frunire a sos pitzinnos custas diferèntzias est a lis dare sas cumpetèntzias netzessàrias pro sarvare limba e dialetos. Ma forsis pensamus – istrumentalizende·los – chi sos pitzinnos siant che a nois. Che a nois e che a bois chi a s’ispissu no ais pesadu a fìgios bostros in sardu (in su sardu de bidda) ma sighides a partzire su pilu in bator chirros (e belle semper in italianu).

Formatzione Insinnantes Limba Sarda - 2012
Formatzione Insinnantes Limba Sarda – 2012

Como ponimus a banda s’iscola, ca sa problema est mannu e bene diat fàghere chie nos guvernat a b’investire su chi s’istrutzione pùblica meresset pro bìnchere cale si siat disafiu. Ma si ponimus a banda s’iscola bidimus chi sas matessi chistiones nde essint a campu semper. Leamus in cunsideru sos cuncursos in ue, pro sa prima bia, su rechisitu est s’iscritura in Lsc: Agitòriu! Non si podet! Tocat a pònnere totus sas variantes! Ello non bos bastant sos cuncursos chi funtzionant gasi (finas pedente sa tradutzione in italianu)?

Nde l’agabbo narende a sos chi “so de acordu cun sa Lsc ma…”: pro ite non comintzamus a pedire a La Nuova e L’Unione de impitare una pàgina cada die pro isperimentare (un’annu?) sa norma in sos mèdios iscritos? Sena cunsiderare su resurtu (chi in un’àteru momentu ebbia nos diat serbire a iscumproare sas positziones nostras, de totus), a bi renessimus a nche pònnere a banda sa pregonta nòdida («emmo, ma cale sardu?») e a giùghere a in antis custa pelea?

 

 

 

*Mauro Piredda, dae tando a como, non traballat prus pro su giornale nostru, nde profitamus e li faghimus milli cumplimentos e lu ringratziamus pro su contributu professionale chi at dadu a LS2.0 (dir).

Leave a comment

2 Comments

  1. Bravu, cuncordo in pienu cun cust’arrejonu. Eo dae sempre apo iscrittu chirchende una grafia pius condivisa possibile e no leende mai in consideratzione de iscriere segundu sa faeddada de sa bidda mia ca apo cumpresu luego chi sas faeddadas locales sun unu mannu ostaculu a una limba iscritta pro totu sos sardos.

  2. Si la faeddamos e l’iscrimos la podene imparare fizzos e tottus.No isco si appo iscrittu ene ca bi manco 30annos da idda

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *