Unu de sos linguistas chi prus s’est interessadu a sa Sardigna est istadu s’italianu Gino Bottiglioni. Nàschidu in Carrara in su 1887, aiat traballadu comente professore in sas iscolas sardas e pro un’annu in s’Universidade de Casteddu imparende grammàtica cumparada de sas limbas clàssicas e neolatinas.
A s’atividade de glotòlogu s’istudiosu toscanu acumpangiaiat sa de apassionadu e connoschidore de elementos folclòricos.
Su patrimòniu de paristòrias sardas est, comente annotat Bottiglioni, prenu de riferimentos a s’edade antiga e mitizada, mentras mancant de su totu ammentos de s’edade romana.
In ogna modu est istadu su cristianèsimu su chi at lassadu sas rastas prus mannas in s’immaginàriu colletivu de su pòpulu sardu. Santos e santas in gherra cun su dimòniu nch’aiant bogadu a sos protagonistas de istòrias paganas.
Su linguista sutalìniat finas s’òdiu chi sos sardos ddis teniant a sos aragonesos e chi est espressadu in su contu famadu de sa “bella de Seddori”.
Sa regorta de contos rapresentat bator de sas chimbe limbas faeddadas in Sardigna: gadduresu, tataresu, sardu e aligheresu. Est curiosu chi intre sas variedades sardas, comente narat Giovanni Lupinu, curadore de s’editzione Ilisso, publicada in su 2003, siant pagu o nudda presentes sas de s’ala de Nùgoro, bidu chi calicuna de custas possedet peculiaridades fonèticas chi aiant dèpidu atirare s’atentzione de unu glotòlogu.
Sas 127 paristòrias sunt iscritas cun s’alfabetu fonèticu impreadu dae sos filòlogos romanzos a partire dae su sèculu XIX e oramai sostiduidu dae s’alfabèticu fonèticu internatzionale.
Acanta ddo’est sa tradutzione italiana, in ue Bottiglioni at chertu rapresentare sas caraterìstica grammaticales e sintàticas de su sardu preferende una tradutzione literale: si sono svenuti imbetzes de sono svenuti comente tradutzione de si sunt issinnigaos in Su Santucristu, de Dèsulu. O finas a polvere si trasformi pro a prùniu si furrit in Luxia arrabiosa, contu de Nuragus.
Sos temas tratados sunt, pro nàrrere, sos siddados, che a Su pòsidu de Santu Predu, de Otzana, o s’orìgine de pedras mannas, che a Perdalonga, de Lotzorai. S’argumentu de sas richesas cuadas s’agatat in totu sas limbas de s’ìsula, comente dimustrat Lu suiddatu, de Tèmpiu.
Non mancant riferimentos semimìticos a biddas iscumpartas, che a Sa vischida de ‘Araci, de Ìsili. E ddoe sunt sos protagonistas de sos contos de forreddas connotos in toitu sa Sardigna, che a Sa musca macedda, de Biddecrèsia, o Sos caaddos bildes, de Mòdolos, o galu Sant’Antoni ‘e su Fogu, de Nughedu.
(gianni muroni)
Leave a comment