Barisone, Re de Sardigna

de Sarvadore Serra.

Barisone I de Arbarèe, o Barisone I de Lacon Serra (… – 1186), est istadu  re de Arbarèe dae su  1146 a su 1186. Fiat fìgiu de Comita II de Arbarèe e de Elene de Orrubu. Su rennu suo est istadu unu de sos prus de importu in s’istòria de Sardigna, ca b’at àpidu su cumintzu de s’intrada de sos catalanos in s’ìsula e su peoru de sa gherra  intre Gènova e Pisa. In prus Barisone est istadu su protagonista de sa prima investidura regale dae bandas de su Sacru Romanu Impèriu a interessare sa Sardigna.

A Barisone, nàschidu in su cumintzu de su sèculu XII, l’aiat chertu su babbu pro l’agiuare in sos afares de su rennu. Est intradu in parte de su babbu in pessu chi si nch’est mortu. In sos primos annos de rennu Barisone II fiat in raportos bonos siat cun sa Repùblica de Pisa siat cun sa Crèsia. Infatis at assìstidu a sa tzerimònia de cunsacratzione de sa crèsia de Santa Maria de Bonacatu cun sa presèntzia de s’Archipìscamu de Pisa, Villano (su primu dòminus suo in termines feudales) e de su  cleru arborensu, donende terras medas  a entes eclesiàsticos.

Pro more de una retza de ligàmenes familiares isparta in Sardigna e in sa penìsula italiana, in ocasione de custa cunsacratzione Barisone at reunidu in una cunferèntzia sos rennos isulanos pro arresonare de una paghe generale: in custa cunferèntzia ant agatadu un’acordu chi at duradu bìndighi annos.  Est istadu Barisone etotu chi at truncadu sas paghes cando, amparadu dae Genova e dae sa corte de Bartzellona, in su 1157 at repudiadu sa mugere Pellegrina de Lacon e s’est cojuadu cun Agalbursa de Cervera, fìgia de Ugo Poncho de Cervera, visconte de Bas e de sa printzipessa Almodis, sorre de Remundu Berengàriu IV, conte de Bartzellona.

Pro more de custa coja Arbarèe at cumintzadu a creare ligàmenes dinàsticos e polìticos cun Bartzellona, faghende cumintzare  s’influèntzia catalana in s’ìsula. Sa currispondèntzia diplomàtica mustrat sa retziprotzidade de custa alliàntzia:  Barisone at leadu parte in sa gherra contra a sos Saratzenos Almoravidos de sas Baleares e in càmbiu su Conte de Bartzellona l’at agiuadu in sa punna de unire sos rennos sardos suta de su guvernu suo.

Su 19 de làmpadas de su 1162, cando si sunt postas a gherrare Genova e Pisa, sos echilìbrios polìticos dilicados intre sas duas repùblicas marinaras  e sos rennos sardos ant peoradu totu a unu corfu. Barisone in su  1162 at decraradu sa gherra a Pisa. In prus, comente   discendente diretu de Costantine II de Càlari,  at reclamadu cussu  rennu contra a  Pedru de Càlari  – chi guvernaiat jure uxoris ca si fiat cojuadu cun una fìgia de Costantine II etotu – e in su  1163  at invasu su Rennu de Càlari,  custringhende  Pedru  a fuire a ue  su frade, su  re Barisone II de Torres

In beranu de su 1164 sos res de Torres e de Càlari, in pare cun sos pisanos presentes in s’ìsula, nch’ant torradu a leare   Càlari a Barisone II;  ant fintzas invasu Arbarèe e ant assediadu  su casteddu de Cabras, in ue si fiat inserradu Barisone, ma non sunt resessidos a lu cunchistare.

Barisone at torradu a sighire sa polìtica antipisana de su babbu: at leadu cuntatos cun sa Repùblica de Genova e, gràtzias a sos genovesos, at tentu s’amparu de s’Imperadore Federicu Barbarossa. Su 10 de austu de su  1164 s’imperadore at proclamadu a  Barisone II Re de Sardigna, in una tzerimònia in sa  catedrale de San Siro in Pavia.

In càmbiu Barisone s’est decraradu vassallu imperiale e at asseguradu su pagamentu annuale de batomìgia marcos de prata. In cabudanni   Barisone at firmadu unu tratadu cun Genova pro otènnere imprestidos e agiudos militares, garantende in càmbiu su deretu de cummertziare in su territòriu suo, s’impreu de su portu  de Aristanis e sos casteddos de  Arculentu e Marmilla comente àteras garantzias  pro su pagamentu de unu tantu gasi mannu.

In su 1165 Barisone II nche fiat in Genova, presente su Cònsole Pizzamiglio, ma no l’ant permissu  de ghirare a  Arbarèe ca non fiat a tretu de collire su dinare chi bi cheriat. Duncas, in abrile, cun una furriada de cara, s’Imperadore nch’at leadu  a Barisone su tìtulu de re e at proclamadu s’Archidiòtzesi de Pisa soverana de totu s’ìsula. In su 1168 Barisone II est resessidu a  ghirare  a Arbarèe cun su diplomàticu  genovesu Nuvolone Alberici e sa gherra cun Pisa s’est cungruida in cussu matessi annu.

In s’ìnteri chi Barisone fiat collende su dinare chi bi cheriat pro pagare su dèpidu, sa mugere e su connadu Ugo de Bas nche los ant mandados  a Genova comente ostàgios, fintzas a cando in su 1171 no est istadu pagadu totu su dèpidu. Sigomente non teniat agiudu nen dae  Genova, nen da Pisa – chi oramai fiant in paghe – at afortidu sos ligàmenes cun sa corona de Aragona dende a isposa – in su 1177 – sa fìgia Sinispella a su connadu Ugo de Bas: su frade  mannu de sa mugere noa de Barisone, Agalbursa.

In su 1180 at torradu a cumintzare sa gherra cun su  rennu de Càlari, ma, belle chi in su  cumintzu sas cosas fiant andende bene, in fines sas tropas suas ant pèrdidu:  a Barisone l’ant tentu e l’ant custrintu a s’asseriare. In su 1182 issu at donadu sa crèsia  de Santu Nigola de Gurgu a s’Abbadia de Montecassino. At fundadu un’ospidale e unu monastèriu in Aristanis. In sos ùrtimos annos de rennu s’est ocupadu de s’avantzamentu culturale e religiosu de Arbarèe. Si nch’est mortu in su 1186 a pustis chi si fiat retiradu a vida privada. Est intradu in parte sua su fìgiu Pedru I de Arbarèe, nàschidu dae sa prima mugere.

Ligàmene: https://it.wikipedia.org/wiki/Barisone_I_di_Arborea

Leave a comment