S’atividade de iscavos archeològicos in Turchia sighit a iscobèrrere manufatos de valore istòricu e culturale mannu.
In s’ala orientale de sa penìsula anatòlica dae unos baranta annos sunt istudiende sos restos de sa fortalesa de Ayanis. S’agatat acanta de su lagu de Van, a pagu prus de trinta chilòmetros dae sa tzitade de Van, connota in s’antigòriu comente Tushpa.
S’òpera est fata de làdere e nde fiat ruta a pustis de unu terremotu. Aparteniat a su regnu de Urartu, chi est duradu belle dughentos annos, finas a su cumintzu de su de ses sèculos in antis de Cristos, cando dd’aiant invàdidu sos medos e sos persianos. Sa tziviltade de Urartu podet èssere cunsiderada su primu istàdiu de cudda armena.
Custos ùrtimos tempos sos iscientziados, cun sa collaboratzione de sa Diretzione Generale pro sos Benes Culturale e sos Museos de Turchia, ant bogadu a pìgiu trastos de unos 2700 annos a como.
Sos manufatos prus de valore chi ant atzapadu sunt duos iscudos de brunzu e un’elmu, semper de brunzu, dedicadu a Haldi.
Haldi fiat su deus de sa gherra, una de sas prus divinidades mannas, si non sa prus importante, de Urartu. Una deghina de annos a como aiant iscobertu unu tèmpiu chi ddi fiat dedicadu in s’ala irakena de su Kurdistan. Custu diat chèrrere nàrrere chi faghiat parte de unu pantheon prus antigu meda de sa tziviltade de Urartu. Difatis, segundu sos istudiosos, diat dèpere èssere una deidade acàdica, lòmpida a Anatòlia dae oriente, comente dimustrat sa datatzione de sas ùrtimas iscobertas.
Urartu fiat pròpiu a làcana cun sos assiros, in antis chi issos puru esserent bintos dae medos e persianos, e custu fatu diat pòdere ispricare sa presèntzia de sos matessi elementos religiosos de provenièntzia mesopotàmica in Urartu, bidu ca sos assiros, mesopotàmicos issos puru, faeddaiant una variedade de sa limba acàdica.
(gianni muroni)
Leave a comment