A bolu: unu film a cuncordu

A bolu: unu film a cuncordu

Cando fia minoreddu e babbu e mama mi batiant in sas biddas issoro, poniant a s’ispissu sos tenores. Deo chi annotaia dae su bidru de sa vetura sos montes, sas nues e su birde de sos àrbores, aia gasi su sentidu chi cussos sonos, cussas paràulas, essiant dae su terrinu matessi. Su documentàriu A bolu, de Davide Melis, m’at ammentadu sos biàgios e sos meledos de cussu tempus. E no petzi pro more de sa mùsica, ma pro s’importu chi at sa Sardigna: onni tenore est contadu in su logu suo, in sas carreras de sa bidda, in sas festas, ma finas in sas butegas e in sos padentes. Su tenore est ligadu afissu cun sa terra, paret una frùtura sua.

In su santuàriu de santu Còsomo de Mamujada inghitza e finit A bolu: in ie si nche sunt atopados sos tenores chi si bident in su film, ma finas sas famìllias issoro e carchi cantadore betzu e sàbiu. Una genia de arresonada subra de su tenore ammisturada a un’ispuntinu chi divenit festa. Est dae issa chi tzucat su biàgiu pro connòschere su Cussertu de Mamujada, su Cuntratu de Sèneghe, su Tenore Santa Maria de Otzana, su Tenore Sa Niera de Patada, su Tenore Nunnale de Orune, su Tenore Santu Pretu de Lòcula, su Tenore Santa Caterina de Durgale e su Tenore Supramonte de Orgòsolo. Su documentàriu tenet su tìtulu chi giughet, no pro sa poesia improvisada ebbia, ma ca a bolu paret colare dae una bidda a s’àtera ammustrende dae artu sos logos e sos paesàgios chi lis istant a curtzu. E su bolu incumintzat cando s’àrtziant sas paràulas de sas poesias.

In cada bidda podimus sighire unu cantadore traballende, pitzinnos chi si nche sunt acurtziende a sa mùsica traditzionale, o sa festa de unu santu. Est unu contu minore chi ammustrat sa bida de cada personàgiu. In onni logu però b’est unu momentu in ue si chistionat – totu in sardu – de sa salude e de s’istòria de su tenore in bidda. In carchi giassu si nche est a bellu a bellu morende, in àteros tretos imbetze est cumpangia fitiana in sos tzilleri o in sas festas. Custu arresonare no infadat, ca paret de istare a mesu de chie faeddat, chi brulla brulla•nde narat cosa de importu, e a bortas benit fintzas sa gana de si bufare una tassa de binu cun issos. A s’acabbu s’incumintzat a cantare e sa mùsica bolende acumpàngiat in un’àtera bidda.

Ghirados a Santu Còsomo, Bustianu Pilosu – s’àteru autore de su documentàriu – narat a unu tzertu puntu: «A mie mi paret chi totu custu mundu nostru si nche est morende, ma comente medas cosas chi si nche sunt morende non cherent mòrrere». Sas dimandas chi essint a campu tando non sunt noas: ite l’est ochinde? Serbit a carchi cosa de annoare sas traditziones o nono? E in cale manera? Su cantu a tenore est abarrende biu ca resessit a faeddare de sas peleas de oe, e in su matessi tempus ca tenet raighina in su barigadu de sas biddas. Bisòngiat de sighire a ascurtare s’atualidade e a istare paris, e mescamente a fraigare su benidore de su sardu, imparende•lu a sos pitzinnos.

A bolu est lòmpidu dae pagu in sos parastàgios de sas librerias e in sas butega de sa retza. Unu film pro chie l’agradat su tenore, ma finas pro chie lu cheret connòschere mègius, gasi podet cumprèndere chi est cultura bia e non folclorismu. Ca su tenore est unu cuncordu de oe, eris, e finamentas cras.

Gabriele Tanda

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *