Giosue Muzzo, babbu de sa lessicografia tataresa

Giosue Muzzo, babbu de sa lessicografia tataresa

In su 1953 fiat essida in Tàtari sa prima parte de su vocabulàriu de sa limba turritana, iscritu dae Giosue Muzzo e intituladu Vocabolario del dialetto sassarese. Sa segunda parte fiat essida duos annos a coa.

S’òpera tenet duas caraterìsticas importantes: est, comente amus naradu, su primu ditzionàriu de sa variedade linguìstica tataresa e a ddu compilare no est istadu unu linguista ne un’istudiosu de limba e cultura sarda.

Muzzo, nàschidu in Tàtari in su 1882, a pustis de sa làurea aiat bintu unu cuncursu natzionale e fiat intradu a traballare in su Ministèriu de sa Gherra. Una borta in pensione si fiat dedicadu, semper in Roma, a sa carriera de avocadu.

Torradu in Sardigna aiat collaboradu pro annos a sa Nuova Sardegna finas cando est mortu, a s’edade de 99 annos.

Su vocabulàriu suo no est ricu meda de lemmas, comente issu etotu ischiat, ma si distinghet pro s’atentzione posta a sa grafia, terrinu in ue, narat s’autore mentuende a su poete Pompeo Calvia, s’iscuncòrdia fiat seculare.

Su critèriu fundamentale de su testu est su de iscrìere sos faeddos, ponente fatu a s’inditu de Cuintilianu, quod modo sonant. S’autore chircat duncas de partire dae s’ètimu de sa paràula sena de si nd’istesiare tropu e a su matessi tempus de provare replicare sa pronùntzia a livellu gràficu.

Un’esèmpiu de cussispondèntzia intre faeddu iscritu e faeddadu est pro nàrrere ariba, preferidu a aliba (in sardu olia), in ue su su fenòmenu de su rotatzismu, est a nàrrere su passàgiu dae l a r, est rapresentadu cun fide, a diferèntzia de s’àtera grafia.

Unica etzetzione s’artìculu determinativu, iscritu, pro regularidade e pro una letura pru leve, semper lu, e non ru.

Pro rapresentare su sonu aspiradu de sos fonemas tìpicos de su tataresu, est a nàrrere sas fricativas laterales e velares, surdas e sonoras, Muzzo impreat sa h, sena de modificare sa paràula. E duncas porcu est iscritu porchu, giardinu giardhinu.

S’idea de fundu est de non fàghere tropu traballosa sa letura, finas a sos chi non connoschent bene sa limba. Muzzo de su restu creet chi il nostro dialetto deriva indubbiamente dallo stesso ceppo della lingua italiana, ponende·si a intro de cudda currente linguìstica chi bidet su tataresu comente una variedade de filiatzione pisana.

Pro sa fricativa postalveolare sonora ponet fatu a sa traditzione iscritòria usende su digramma sg: basgiu (in sardu basu).

In su tempus de Muzzo, massimamente in su de sa pitzinnia sua, in sa capitale de su Cabu de susu fiat galu bia sa oclusiva retroflessa sonora, impreada in parte de sa  -ll- intervocàlica latina, unu de sos sonos chi caraterizat su sardu e chi in su tataresu de oe si nch’est de facto ispèrdidu. Muzzo iscriet custu sonu cun sa d dòpia, nudda, mentras s’oclusiva dentale dòpia, pro nàrrere in su partitzìpiu passadu de su verbu andare, est rapresentada cun una d ebbia, mancari in sa pronùntzia si addòpiat: andadu e no andaddu.

Custas sunt calicunas ebbia de sas solutziones gràficas adotadas dae s’autore chi, mancari sena de una formatzione ispetzialìstica, si fiat postu su problema de una normativizatzione ortogràfica.

Su vocabulàriu de Giosue Muzzo est istadu rieditadu in un’editzione anastàtica dae Carlo Delfino Editore in su 2018.

(gianni muroni)

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *