de Salvatore Serra
Su cuntzetu una salude ebbia (One Health) ponet in craru s’interconnessione intre sa salude umana, sa salude animale e vegetale e sa salude de sos ecosistemas. Custu mètodu interdisciplinare est una cosa chi non si nde podet fàghere a mancu pro parare fronte a disafios sanitàrios globales, mescamente in unu cuntestu de càmbiu climàticu e alteratziones ambientales.
Un’esempru craru de custu ligàmene est s’aumentu de sa populatzione de erighina, mescamente de s’ispètzie “Hyalomma lusitanicum”, in Catalugna. Custu fenòmenu est ligadu a sa crèschida de sa temperadura mèdia globale e a cambiamemtos in s’impreu de sos terrinos, cosa chi agiuat sa proliferatzione de custos parassitas, chi podent fàghere a vetore in sa trasmissione de maladias comente sa frebba botonosa mediterrànea, sa maladia de Lyme o sa frebba emorràgica de Crimea-Congo.
Un’àtera acuntèssida chi rechedet unu traballu a iscala mundiale est s’influèntzia aviària, una virosi chi interessat sos pugiones e chi podet capitare chi si trasmitat a sos umanos. In custu mamentu ant cumproadu chi sa maladia est progredende in presse in sos mammìferos de sos Istados Unidos, cosa chi faghet aumentare su perìgulu de un’adatamentu possìbile de su virus a sa trasmissione dae una pessone a un’àtera. Custu faghet cumprèndere cantu sunt de importu sos controllos sèrios de sa salude de sos animales e sa vigilàntzia epidemiològica.
In prus, su càmbiu climàticu non solu agiuat a faghere girare sas maladias chi bi sunt como, ma podet finas torrare a ativare patògenos antigos. Su de s’iscagiare s’astra permanente in sas regiones polares est liberende virus e batèrios inserrados in cue dae mìgias de annos. Calicunu de custos microrganismos diat pòdere torrare a èssere infetivu e rapresentare unu perìgulu pro sa salude umana, animale e vegetale.