– de Sarvadore Serra –
Si podimus paragonare sa situatzione linguìstica de Norvègia a sa de Sardigna, est comente chi inoghe, unu cras, b’apat duas limbas istandard: una, s’italianu, mancari sardizadu, e s’àtera derivada dae s’istandardizatzione de unos cantos dialetos sardos.
In Norvègia tenent su bokmål e su nynorsk.
Su bokmål (limba de su libru) est frutu de sa norvegizatzione de su danesu.Comente s’àtera norma norvegesa, su nynorsk, est una limba iscrita, ca su prus de sos norvegesos faeddant dialetos diferentes de sa limba iscrita. Su bokmål est a curtzu a su danesu, e in parte derivat dae custa limba, ca su danesu est istadu s’idioma de sa cultura in Norvègia in su sèculu 19. De sos duos istandard de su norvegesu, su bokmål est su prus antigu e su prus chi sa gente impreat, cun una proportzione de su 85-90% de sa populatzione. Sa parte otzidentale de Norvègia est s’ùnicu tretu in ue no est majoritàriu. In prus, su bokmål est s’istandard chi imparant sos istràngios chi istùdiant sa limba norvegesa. B’at una norma ortogràfica cunservativa meda, chi totus li narantriksmål, chi no est una forma de limba ufitziale,ma chi impitant meda in sos giornales e in sa literadura.
Su nynorsk (neonorvegesu) est s’àteru istandard de sa limba norvegesa. Est unu misturitzu de sos dialetos de ovest (sa parte de Norvègia chi est istada prus indipendente dae s’influèntzia danesa cando bi fiat s’unione cun sa Danimarca). L’impreat prus de su 12% de sa populatzione, chi currispondet a su 27% de sas tzitades (datos de su 2002). Su nynorsk at cumintzadu a s’isvilupare in sa medade de su sèculu 19 pro more de s’istudiosu Ivar Aasen, chi, a pustis de àere viagiadu meda collende materiale linguìsticu (mescamente in sa costa ovest, in ue, a pàrrere suo, b’aiat una limba prus pura) e a pustis de l’àere cunfrontadu cun s’evolutzione chi aiant isperimentadu àteras limbasiscandinavas otzidentales (mescamente s’islandesu) at publicadu “Det norske Folkesprogs Grammatik” (1848, gramàtica) e “Ordbog over det norske Folkesprog” (1850, ditzionàriu). Custos duos libros sunt istados sa base de un’istandard chi issu l’at postu su nùmene de landsmål (limba de sa terra). Su parlamentu at dadu a su landsmål unu status eguale a su de su danesu in su1885. Mancari siat sa forma iscrita de norvegesu prus a curtzu a sas variedades dialetales de medas de sos abitantes, su nynorsk lu bidiant comente arcàicu, e duncas b’at àpidu riformas pro lu fàghere cumprendere de prus a sos chi non sunt de sa costa ovest.
Ligàmenes: http://ca.wikipedia.org/wiki/Noruec
http://ca.wikipedia.org/wiki/Bokm%C3%A5l
http://ca.wikipedia.org/wiki/Nynorsk
Leave a comment