Su 12 de trìulas São Tomé e Príncipe afestat s’indipendèntzia. Iscobertas fache a su 1470 dae sos portoghesos, sas duas prus mannas de sas ìsulas chi cumponent s’artzipèlagu, finas a issara disabitadu, sunt istadas colonizadas semper dae sos lusitanos.
Su primu nùcleu de colonos fiat de giudeos catzados dae s’Ispagna e durante sos sèculos sa populatzione est crèschida cun sa presèntzia de iscraos e a pustis de traballadores africanos.
Custos ant cumintzadu a bènnere, massimamente dae s’Angola, ma finas dae Cabu Birde e dae su Mozambicu, a pustis de su 1876, cando s’Imperu Portoghesu at abolidu s’iscraitùdine.
In su 1975 s’artzipèlagu at otènnidu s’indipendèntzia ma a pustis de pagos annos, in su 1978, est istada instaurada una ditadura sotzialista. In su 1991 cun sas eletziones est torrada sa democratzia.
S’istadu tenet oe unos 200 mìgia abitantes, chi istant belle totu in São Tomé, sa prus manna de sas duas ìsulas.
Sos diferentes grupos ètnicos, europeos, discendentes de sos primos iscraos africanos e emigrados angolanos, sunt unidos dae sa cultura lusitana e dae sa religione catòlica. Pro su chi pertocat sa limba est su portoghesu sa prus faeddada, cun caraterìsticas unu pagu sìmiles a su portoghesu brasilianu. Nche nd’at però àteras chi sunt s’ispigru linguìsticu de s’istòria de custa ala de su mundu.
De custos idiomas su prus faeddadu est su forro, paràula de orìgine àraba chi cheret nàrrere lìberu e chi est riferida pròpiu a sos iscraos liberados. Est una forma de crèolu portoghesu cun elementos de sas limbas de s’Àfrica tzentruotzidentale, bantù e kwa.
Carchi chimbe mìgia persones faeddant su angolar, chi leat su nùmene dae unu grupu de iscraos angolanos naufragados in São Tomé in su de sèighi sèculos e chi est su matessi unu crèolu portoghesu.
Galu prus pagos, mancu duamìgia, sunt sos chi faeddant su principense, in s’ìsula de Príncipe. Custa puru est una limba crèola cun base portoghesa e elementos africanos, sìmile meda in custu a su forro.
A custas cheret agiunta finas sa variedade crèola de sos discendentes de sos immigrados cabubirdianos.
Totu limbas chi tenent a cumone sa raighina lusitana de sos primos esploradores e colonizadores de custos logos.
(gianni muroni)
Leave a comment