Oe si festat sa liberatzione de s’Itàlia dae sos fascistas e nazistas e sa bìnchida de sas ideas democràticas contra a sa ditadura. Sos partigianos fiant de cada colore polìticu, mancari b’aiat comunistas medas, e sa majoria fiant sordados chi a pustis de s’8 de cabudanni de su 1943, die de s’armistìtziu, no ischiant ite fàghere, ma, comente si siat, ant seberadu de non torrare a sighire a Mussolini.
Ocannu su 25 de abrile est rutu a intro de su corrutu natzionale pro sa morte de su paba Frantziscu. Sa detzisione de su guvernu est istrana, ca unu corrutu de chimbe dies non si fiat mai fatu in su Noighentos republicanu. Tres dies fiat sa norma, cun in su barigadu arressadas de sos servitzìos minores, ma chi sunt menguadas andende a dae in antis in su tempus. E pro un’Istadu chi si cheret làicu, est fintzas unu pagu in prus de su chi giuat.
Su guvernu Meloni però no at sighidu custu surcu, in una manera chi at pesadu prus de unu reselu. Sa morte de sa ghia religiosa, difatis, est istada impitada comente còntiga pro cambiare su calendàriu parlamentare e pro pònnere su silentziadore a sa festa. Est brincadu su “premier time” chi est su momentu cando sa Presidente de su Cussìgiu depet respòndere a sas dimandas de sos parlamentares: in teoria si depet fàghere cada duos meses, Meloni l’at fatu tres bortas ebbia in duos annos e mesu.
In prus martis su guvernu at publicadu una nota in ue si narat chi su corrutu pertocat cada manifestada pùblica e chi fintzas sa Liberatzione s’at a fàghere sena festare tropu. Musumeci at afortiadu su cuntzetu narende chi est mègius non cantare o ballare in mesu istrada. Sa medida est fàtzile immaginare est pro istesiare una memòria chi no agradat a su partidu de guvernu.
Ma, si pròpiu cherimus sighire su cussìgiu issoro, si podet partetzipare a sas manifestadas e a pustis isfrutare su mudìmine de oe pro istudiare e connòschere pàginas de Istòria chi si sunt ismentigadas. Pro esempru, sos partigianos sardos comente Luisi Podda de Orgòsolo (inoghe su ligàmene), o sos partigianos ossesos chi un’istùdiu de NOR at ispricadu cun aficu (inoghe su ligàmene): ca in sa Resistèntzia bi fiant sardos e non pagos. Si podent istudiare sos crìmines chi su fascismu at fatu in mesu mundu cun su clàssicu de Angelo Del Bocca Italiani, brava gente? (inoghe su ligàmene). O fintzas iscobèrrere sos campos de traballu e de cuntzentramentu fraigados in Sardigna dae su regime (inoghe su ligàmene).
Gabriele Tanda
Leave a comment