Sa Korrika, 36 annos currende pro sa limba

-de Giuanna Dessì-

Sa Korrika, est una currela pro s’amparu, sa promòvida e sa regorta de resursas in favore de sa limba Euskara chi si fàghet atrassende is Paisos Bascos. Est cuncordada onni duos annos e durat una dusina de dies. Su caminu de sa cursa est de unos 2.300 chilometros e mudat a onni editzione. Sa particularidade de custa cursa est chi non si firmat a de note. Dae su cumentzu a sa fine, su testimòngiu passat dae manu in manu, dae tzitade in bidda, sena si firmare un’iscuta. Totu a longu de su caminu: festas, cuntzertos, cunferèntzias e cantu àteru, est cuncordadu in is tzentros urbanos chi rugrat. A intro de su testimòngiu chi is curridores si passant, ddu at unu messàgiu chi est furriadu pùblicu a s’acabu de sa currela.

Sa prima editzione dd’ant fata in su 1980, partìda dae Ognate su 29 de Onniasantu e serrada in Bilbao su 7 de su mese de idas, su dìtzu pro su primu annu fiat istadu “Nara eja tue puru in limba basca”.

Su Paisu Bascu, o Euskal Herria in limba issoro chi bòlet nàrrer « logu in ue si faeddat s’Euskara », sunt una Comunidade Autònoma intro de s’istadu ispànniolu, su logu anca istant, totu a longu de is Pirineos Otzidentales chi andant dae Fràntzia a Ispànnia, est partzidu in sete provìntzias, est ampru 20.664 chilometros cuadrados e ddoe bivent unas 3 miliones de persones, s’Euskara, comente ddi narant a sa faeddada issoro, est chistionada dae su 26% de is abitantes e est cunsiderada sa limba europea otzidentale prus antiga.

S’Euskara at un’istòria sìmile a sa limba sarda, siat pro cantu pertocat sa tenta a una banda respetu a su castiglianu faeddadu in totu s’istadu, siat pro cantu pertocat su perìgulu de iscumparta chi cussa puru at curtu e sighet currende. Su chi mudat respetu a su sardu, in s’istòria atuale de s’Euskara est sa voluntade manna espressada dae is Euskaldun “faeddantes Euskara” a non lassare mòrrere sa limba issoro.

A cumentzu de su 1900, su poeta mannu Miguel de Unamuno, bascu pro nàschida peroe pesadu in castiglianu, cunsideraiat cussa limba acanta de iscumpàrrere pro s’impossibilidade de si cunvertire in cultura (a s’ora su bascu fiat partzidu in “faeddadas” e non ddue aiat un’istandard pro ddu iscriere), De Unamuno pensaiat a su bilinguismu comente a un’istadu transitòriu e a s’ispànniolu comente a una limba superiore. Unu pagu che a is intelletuales sardos de oe chi, cun una visione romantica (e propassàda) de sa limba, amparant s’oralidade e peroe non si nde incurant de patrotzinare un’istandard gràficu, ca, est ladinu, non est una limba chi connòschent bastante pro iscriere libros.

Antis de is annos 70, duncas, s’Euskara fiat in sa matessi cunditzione chi est oe su sardu, e is cursos pro s’imparu de sa limba fiant a carrigu de ativistas o in sa mèngius ipotesi de assòtzios, sena benidore e sena assètiu perunu (unu pagu che innoghe etotu).

Sunt passados trintasès annos, dae candu s’est formadu, in Su Paisu Bascu, su primu AEK, o Cordinamentu pro sa bascofonizatzione. Trintases annos de traballu, chida pustis chida sena firmare, pro assegurare su mèngius imparu possibile, pro formare is insinnantes voluntàrios, agatare is resursas finàntziarias e otènnere sa reconnoschèntzia de su pòpulu e de su Podere pùblicu. AEK at sa tarea de fundamentu de cuncordare is cursos de bascu destinados a is adultos e in prus de agrupare is assòtzios locales de Gau Eskola “iscolas a de note”, tzentros educativos assentados in totu su logu bascu po torrare a s’Euskara sa funtzione de comunicatzione fitiana.

S’insignamentu a is adultos at importu particulare pro su benidore de s’Euskara, ca s’imparu e sa pràtica de sa limba in is adultos cunditzionat àteros fatores sotzio-linguisticos che a sa trasmissione famìliare o a sa motivatzione in is pipios iscolarizados in tzentros bascofonos o bilingues. Su cordinamentu cuncordat puru campànnias pro fàghere meledare in contu de sa limba o regortas de dinari pro assegurare is resursas indispensàbiles a sighire is fainas suas e pro afortiare s’apegu de is persones a s’Euskara.

Sa resessida de sa Korrika est istada manna mada e oe sunt unos cantos is paisos europeos, cun una limba pròpria de amparare, chi ispirados dae sa Korrika cuncordant sa manifestada issoro: su Correlingua in Galitzia, su Correllengua in Catalugna, s’Ar Redadeg in Bretagna e su Rith in Irlanda.

Giuanna Dessì

Leave a comment