– de Salvatore Serra –
Sa bidda nuràgica de Serra Orrios, chi s’agatat in su territòriu de Durgali, est una de sas prus mannas e chi si mantenent mègius in Sardigna. Est formada dae unas chentu pinnetas, chi calicuna est simple a pranta tzirculare e àteras sunt prus articuladas, formadas dae càmeras diferentes, semper a pranta tzirculare, ligadas a pare. Sas pinnetas s’agrùstiant in bighinados servidos dae gutureddos e pratzitas in ue agatant assentu finas putzos pùblicos chi serviant pro sas netzessidades de sa bidda. In prus b’at duos giassos sacros, cadaunu caraterizadu dae sa presèntzia de unu templu minore a megaron, est a nàrrere cun pranta retangulare formada dae un’ antetzella cun antariles iscampiaditos e una tzella longitudinale cun intrada assiale. De sos duos giassos templares, su primu est ischirriadu dae sa bidda dae uan tancadura tunda poderosa, in ue s’aberit s’intrada a sa bidda, cando chi su de duos, chi su templu si presentat cunservadu in manera perfeta pro su chi pertocat sas pinnas de muru, est in intro de sa bidda, e est ischirriadu dae sos domos dae unu temenos (tancadura sacra) retangulare. Sa bidda, pro sa mannària e pro s’assentu urbanìsticu suo, si podet a beru definire un’insediamentu protourbanu. Sos medas repertos imbènnidos in sos iscavos, chi oe sunt assentados in su museu archeològicu de Durgali, ant permissu de fissare sa cronologia a su tempus chi andat dae su Brunzu Mesanu a su Brunzu Reghente.
Leave a comment