Sa prima manu de testu unificadu de Lege subra de sa limba sarda, redatada dae sa sutacummissione de sa II Cummissione de su Cussìgiu Regionale de sa Sardigna, est su segundu tentativu fatu male de legiferare subra de sa polìtica linguìstica in custa legisladura malassortada. Giai su sèighi de ghennàrgiu de su 2015 aiant presentadu unu testu de Lege, primu firmatàriu s’On.le Cussigeri reg.le Paolo Zedda, chi sos esponentes de su Coordinamentu Pro Su Sardu Ufitziale (CSU) aiant criticadu e mustradu cantu fiat fatu male, fintzas a cando no l’ant ritiradu ca pròpiu no andaiat bene. In su mese de maju de su matessi annu, su CSU aiat presentadu, gràtzias a sa collaboratzione de su grupu cunsiliare “Sardegna Vera”, una proposta de Lege alternativa comente base possìbile pro un’arresonu democràticu subra de progetos legislativos eventuales. In s’istiu de su 2016 aiant torradu a faeddare de un’atividade legislativa de sa II Cummissione e su CSU aiat leadu cuntatos cun unos cantos esponentes de su cummissione benende a ischire de sa formatzione de una sutacummissione chi teniat sa tarea de redatare unu testu de Lege. Nointames sas rechestas e cramadas sighidas a su Presidente de sa Cummissione, s’On.le Gavino Manca, su CSU no l’ant cunvocadu mai pro dare su pàrrere suo o pro crarire sas propostas suas in sa Cummissione, o in subòrdine in sa Sutacummissione, impedende de fatu una acrarada costrutiva cun unu portadore de interessos chi in custos annos s’est distintu in sa sotziedade sarda e in su movimentu linguìsticu. Pagas dies a como amus ischidu dae su giassu informàticu de su Cussìgiu regionale chi sa II Cummissione at cumintzadu sas auditziones relativas a unu testu unificadu subra de sa limba sarda (duncas unificadu fintzas tenende contu de sas propostas de su CSU) subra de sa base de una prima manu chi est girende in manera ufitziosa inche istitutziones e assòtzios e sìngulos ma chi su CSU est resessidu a si procurare petzi in manera fortunosa. Giai cun custu cumportamentu no inclusivu, antidemocràticu, contràriu a sos printzìpios de sa partetzipatzione cundivisa sena tènnere in contu su respetu pru o mancu formale de su regulamentu cunsiliare, faghet cumprèndere bene comente unos cantos esponentes de sa Cummissione chèrgiant pònnere a un’ala e neutralizare unu puntu de vista iscòmodu, ma sinnificativu meda in intro de su movimentu linguìsticu sardu, pro bogare a campu propostas legislativas chi b’est su perìgulu chi siant autoreferentziales. A custu propòsitu su CSU torrat a fàghere su Presidente de sa Cummissione sa rechesta de auditzione chi, de su restu, est pedende dae tres annos.
Caràteres generales de sa prima manu de su testu unificadu
In su cumplessu suo sa prima manu de su testu unificadu si presentat in manera prus orgànica a cunfrontu de sa proposta de ghennàrgiu de su 2015, ma in sa sustàntzia mantenet orientamentos polìticu-culturales chi nde faghent unu testu giuridicamente e politicamente non vàlidu. Tantu pro cumintzare su testu est unu còpia-incolla incoerente de partes non omogèneas, sia pro su chi pertocat sa terminologia giurìdica impitada siat pro sas matèrias chi non torrant s’una cun s’àtera. Est unu testu aprossimativu chi disafiat in manera ingènua su cuadru legislativu italianu in vigore, acollit unu puntu de vista folclorìsticu dominante, non tenet in contu sas esperièntzias de sos ùrtimos 20 annos de polìtica linguìstica, e b’est su perìgulu de un’impreu clientelare. Est fintzas contraditòriu in contu de obietivos inditados e mèdios propostos, tantu chi no ant a tènnere perunu impulsu positivu a sa chistione de sa supravivèntzia de sa limba sarda.
Sunt craros in su testu unos cantos orientamentos polìticos predominantes :
1. Sa limba sarda perdet sa prerogativa sua de limba chi rapresentat s’istòria de sa comunidade e est assimilada a unu matzamurru de variedades identificadas e denominadas in manera vària sena marcare su rolu suo de primus inter pares e de limba “istòricu-identitària” de Sardigna;
2. Su protzessu de istandardizatzione de sa limba sarda – cumintzadu dae prus de 30 annos, est 
culminadu in su 2006 cun s’aprovatzione dae bandas de sa Giunta Regionale de unu còdighe linguìsticu istandard connotu comente Limba Sarda Comuna – lu tratant in manera contraditòria e cunfusa. A un’ala amparant sa netzessidade de s’istandardizatzione unitària, a s‘àtera proponent unu mecanismu nou de istadardizatzione craramente fallimentare chi nch’at a giùghere petzi a su resurtadu de cantzellare sas esperièntzias positivas fatas fintzas a como pro torrare a su bòidu de sas discussione sena agabbu e de sas cummissiones de espertos chi si gherrant a pare pro chistiones de nudda e chi de seguru ant a blocare su protzessu. Si s’obietivu fiat custu, bastaiat a nàrrere cun trasparèntzia chi su sardu andat a dae in antis cun sas varientes dialetales e duncas no est una limba;
3. Torrant a fàgher sa faddina chi b’est giai in sa Lege regionale n. 26 de su 1997 (e chi nd’at decretadu su fallimentu cunclamadu) de ligare s’isvilupu de sa limba a su de sa cultura sarda e regionale cunsiderada in manera vària. E in prus, de cunfiare sa sorte de sa difusione de sa limba a sas Istitutziones e cumponentes de sa sotziedade chi l’ant fatu sa gherra e l’ant istrobbada in cada manera . Non b’at, imbetzes, providimetos chi cumbinchent in favore de sa difusione de s’atividade de promotzione linguìstica dae bassu;
4. Punnant a sa folclorizatzione de su setore, lighende sa chistione a sas espressiones populares traditzionales e duncas, in potèntzia, acorrende in cussu mundu una limba minoritària chi tenet bisòngiu, imbetzes, de agatare sa normalidade sua in sas pràticas de una cultura cuntemporànea, tecnològica, avantzada e innovativa, pro tènnere una possibilidade de supravivèntzia. Su setore de sas espressiones poèticas e de càntigu traditzionales meressit de seguru un’atentzione legislativa. Su CSU si impinnat a fàghere una proposta intro de ses meses. Ma de seguru custu setore importante a beru de s’identidade sarda non b’intrat nudda cun custa lege;
5. Si creat, petzi cun finalidades eletorales e, forsis, clientelares, unu mecanismu chi previdet una plètora machinosa de organismos, chi si subrapònent a pare, sena prevìdere unu mìnimu de ratzionalizatzione e reorganizatzione de s’ispesa, esponende sena responsabilidade totu su mundu linguìsticu, e sa lege etotu, a sas crìticas fàtziles e demagògicas de isperdìtziu de su dinare pùblicu;
6. Non respetant su printzìpiu de simplificatzione giurìdica cando proponent providimentos de Lege chi no intrant in sas làcanas postas dae sa Lege 482/99 e dae sas sentèntzias relativas de sa Corte Costitutzionale, e chi duncas s’esponent a un’impugnativa segura dae bandas de su Guvernu italianu. In realidade custa prospetiva paret belle chi l’invochent pro cugugiare su velleitarismu de s’initziativa e s’assèntzia de una polìtica linguìstica profetosa in sos ùrtimos tres annos;
7. Partes sustantziales de sa prima manu de testu unificadu non sunt de cumpetèntzia regionale, e, si puru los torrant a iscrìere , no agiunghent nudda a unu cuadru legislativu chi diat pòdere cambiare petzi cun una reforma de sas cumpetèntzias prevididas dae s’Istatutu Ispetziale. Àteras partes regulamentares e de crìterios interpretivos sunt, in prus , oe, tenende contu de su printzìpiu de delegificatzione e de simplificatzione legislativa, matèria prus de atos amministrativos de sa Giunta chi non de leges pletòricas, bizantinas, machiavèllicas chi sunt bonas petzi a cumplicare sa burocratzia in càmbiu de agiuare su traballu de operadores e tzitadinos.
Su Coordinamentu Pro Su Sardu Ufitziale, decrarendeˑsi prontu a una collaboratzione ativa pro chi su Cussìgiu regionale produat unu testu de lege in ue totu sos atores si podant reconnòschere, torrat a fàghere sa rechesta sua de un’addòviu-auditzione cun sos estensores de su testu e cun sa II Cummissione. In prus, faghet un’apellu a su Guvernu Sardu, pro chi leet una positzione crara e trasparente subra de su providimentu in itinere e fatzat a manera chi custas initziativas de importu, de sas cales si nde dat atu a sa majoria cunsiliare, siant espressione positiva de totu sos atores interessados e cumpetentes e non fuas a in antis ligadas a sos interessos de sos sìngulos.
Assemblea Diretiva CSU
Leave a comment