Tempos feos si bident lompende in su chelu de sas limbas de minoria. Est custu s’indicu de primore chi est essidu dae su dibàtitu ‘Dopo Babele. L’Europa e lingue’, ospitadu in Udine domìniga 11 de maju in intro de su festival ‘Vicino, lontano’. S’arresonada, cuncordada finas dae s’ARLEF, s’Agèntzia Regionale de sa Limba Friulana, at bidu realidades diferentes de minoria cara a cara in s’ispàtziu galanu de sa Crèsia de Santu Frantziscu in Udine.
Su presidente de s’ARLEF Lorenzo Fabbro l’at naradu giai in s’isterrida a s’arresonu chi sas minorias linguìsticas presentes – friulana, islovena, tedesca e sarda- sunt totus in unu mamentu de dificultade e chi, de seguru, sa crisi econòmica e istitutzionale italiana, no agiudat. E gasi su linguista islavista Giorgio Ziffer chi at annotadu a sa chistione cun mirada acadèmica, ma finas introduende sos òspites a sos temas polìticos e sotziales prus cuncretos.
“”Non b’at atentu pro custos temas in sa polìtica italiana -at naradu Francesco Palermo, costitutzionalista, senadore eletu in listas Sudtilorer Volkspartei e PD paris – e non petzi arriscant sas limbas de minoria, ma finas sas autonomias ispetziales chi non resessent a gherrare cun s’istadu. E finas sa Carta Europea de sas limbas at a trigare a èssere ratificada””.
Analizu custu chi est pràghidu meda a Giuseppe Corongiu, diretore uscente de su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione Sardigna, chi at naradu chi s’ispetzialidade sarda, si non si leat sa limba che bandera, at a mòrrere e abbarrare petzi simbòlica. “”Pro sa chistione de sa limba no est tempus prus de isetare sa limusina de s’istadu -at annantu Coròngiu – nois amus traballadu meda cun sa Regione e cun su bilàntziu regionale. Amus tentu resurtos mannos e fraigadu sa base pro una polìtica linguìstica dèchida. Como semus a una bortada istòrica, ma si podet semper torrare in segus comente est capitende custas dies in Sardigna””.
Pro Federica Pavatti, dirigente iscolàstica regionale, in s’iscola b’at galu meda de fàghere ca s’istadu non dat mancu una classe de cuncursu a sas limbas de minoria e duncas non si podet mai acumprire cun seguràntzia una polìtica linguìstica de profetu.
William Cisilino, diretore de s’ARLEF, at afirmadu chi in sa chistione limba – cultura de seguru pro sas minorias comente sa friulana tocat a prefèrrere sa limba. Ca si nono sos pòpulos benint burrados dae sa cultura globale e dae sas limbas istatales. Carchi tensione cun su pùblicu, a marcare su fatu chi, a cada latitudine, su chi est contra a beru a sas minorias est su clichè de sa divisione.
Gasi comente bidimus in Sardigna custas dies in ue si gherrat finas contra a una polìtica linguìstica fata bene comente cussa de custos annos.
