-de Sarvadore Serra-

S’idea chi nos faghimus de sas pessones càmbiat cunforma a sos puntos de vista. Pro nois, Martine su Giòvanu est su catalanu chi nos at furadu s’indipendèntzia, in sa batalla de Seddori, su 30 de làmpadas de su 1409. Pro sos catalanos est unu giòvanu modàrgiu e libertinu,una casta de “giovin signore” chi at tentu duas mugeres e milli amantes. Però si nch’est mortu sena fìgios legìtimos, e custu at decretadu sa fine de s’indipendèntzia de sos catalanos: infatis, in su 1412, cun su cumpromissu de Caspe, sa corona de Aragona est colada a sos castillanos Trastàmara; e in su 1479, a pustis de s’unione personale de Ferdinandu II de Aragona e Isabella de Castilla, chi si fiant cojuados deghe annos in antis, est nàschida sa Corona de Ispagna.
Custa est una sìntesi de sa vida de Martine su Giòvanu, comente l’apo bortada in sardu dae s’infodiàriu catalanu “Coc Ràpid” de Carme-Laura Gil
———
S’ÚRTIMU PRÌNTZIPE CATALANU, MARTINE SU GIÒVANU (1374-1409)
Si Martine, re de Sitzìlia, aeret tentu, dae su cojuiu cun sa reina Maria, fìgios chi l’esserent supravìvidos, s’istòria nostra diat èssere pòdida èssere un’àtera. Ma s’istòria no l’iscrient sos disìgios; s’infante minore Pedru si nch’est mortu s’annu chi est nàschidu e, cun Martine mortu a 35 annos, s’est estinta sa saga catalana de sos res nostros.

Martine, nebode de su re nostru Pedru su Tzerimoniosu, est istadu s’istrumentu suo pro torrare a sa Corona su rennu de Sitzìlia e sos ducados de Atene e Neopàtria. Martine fiat unu giòvanu alligru, cultore de sa poesia e de sa mùsica (su maistru Pericòrniu l’aiat imparadu a sonare s’arpa), modàrgiu, amantiosu de su lussu e de sos bestires forrados de ermellinu e brodados de oro, de sas ispadas cun gemas e de sas armaduras bulinadas in Oriente, isbaidore, ingulimadu fintzas tropu a sos giogos de azardu e a sos torneos cavallerescos, apassionadu sena mesura de s’amore de sas fèminas bellas, però indiferente a sa bellesa de sa reina.
Maria teniat 4 annos; òrfana de babbu e de mama, fiat s’erede de su rennu de Sitzìlia e de sos ducados de Atene e Neopàtria; pro voluntade de su biadu de su babbu, su re Federicu, issa deviat tènnere comente tutore su conte Artal de Alagon fintzas a cando non s’esseret cojuada o aeret tentu 18 annos. Però su giaju, su re Pedru, teniat disinnos pro issa, e at ordinadu a Gullièlmu Ramon de Montcada, conte de Agosta, de la secuestrare.

Maria, sa reina minore, chi fiat dormende in su letu suo, si nch’est ischidada in manos de cavalieris disconnotos chi nche l’ant giuta a un’aposentu disconnotu. Teniat petzi 8 annos, ma su re catalanu l’aiat giai destinada a si cojuare cun un’àteru nebode de Pedru, s’infante Martine.
Sa reina sitziliana bellissima, chi unu cronista naraiat chi “dins de Barcelona no hi havia dama tan bella com na Dometa”, s’est cojuada cun su prìntzipe Martine a 20 annos, e pro 10 annos issos sunt istados res de Sitzìlia. Maria no est istada ditzosa durante su rennu suo, ca su maridu at tentu amantes medas e fìgios dae custas amantes; in mesu de custos, bi sunt istados Federicu de Tarsia Rizzani e Violante d’Agatuzza de Pesci, fìgios bastardos chi su re Martine s’Umanu los at collidos e agasagiados.
Sa reina si nch’est morta in su 1401, in antis de lòmpere 31 annos; un’annu a pustis s’isposu infidele s’at leadu a mugere a Blanca de Navarra. Ma sa passione de Martine pro sas fèminas no est agabbada, ca at tentu galu amantes medas; sa chi prus at istimadu est istada una giòvana sarda, sa “bella de Seddori”.

Cando Martine, in su 1409, si nch’est mortu in Sardigna, a 35 annos, calicunu at naradu chi fiat mortu de frebas, ma àteros, sos prus, ant afirmadu e ant iscritu chi si nch’est mortu pro “su tropu amore” chi intendiat pro sa dama de Seddori .
A su prìntzipe de Sitzìlia, Martine, nche l’ant interradu in Casteddu. In sa catedrale fraigada dae sos catalanos, in sa capella pisana, b’at unu mausoleu fastosu coronadu dae un’ iscultura de su re e dae sas bator barras; in cue, in un’ urna, reposat su corpus de Martine, s’ùrtimu prìntzipe catalanu, acumpangiadu dae sos corpos de sos nòbiles e cavalieris chi ant cunchistadu s’ìsula, e dae sas banderas issoro e armas. Reposat in cue dae 607 annos.
Ligàmenes: http://blocs.mesvilaweb.cat/carme-laura/?p=185114
https://it.wikipedia.org/wiki/Martino_I_di_Sicilia
https://it.wikipedia.org/wiki/Battaglia_di_Sanluri
Leave a comment


…Eo no bi so tantu pratticu de arrejonare in limba nostra, ma forsi resesso a rendrer GRATZIAS pro custa ” abbertura de baiscone ” subra una ettada de ojos in tempos antigos vivvidos dae jaios, historia, ” cronaca ” de su chi amus patidu e indriccu de pagu onas aéras benidoras ….