Garipa, iscritore sardu "legendàriu"

Su  LEGENDARIU DE SANTAS VIRGINES, ET MARTIRES DE IESV CRHISTV est unu libru in sardu cuidadu dae su preìderu  Ioan Mattheu Garipa e publicadu in Roma in su 1627, in ue si mustrant  esempros de santas chi ant donadu sa vida issoro pro testimoniare sa fide cristiana.

De interessu particulare , pro chie traballat in su campu de sa polìtica linguìstica,  est sa casta de sardu impreada in su libru:  Garipa  fiat orgolesu  e at dedicadu  s’òpera    “assas Iuuenes de Baonei, & Triei, vnu tempus Parrochianas suas in su Regnu de Sardigna”;  issu, però, no iscriet ne in orgolesu ne in ogiastrinu, ma in una casta de sardu comunu.

Su Legendariu l’at torradu a publicare in su 1998 sa Sotziedade Papiros, cun un’editzione crìtica in ue si crarit su significadu de custu libru e s’analizant sos caràteres de sa limba impreada dae Garipa.

Inoghe bos propòngio unas cantas rias de SA VIDA DE SANTA COLVMBA, VIRGINE ET MARTIRE

———————————-

Regnande su perfidu Aurelianu Imperadore Romanu, per commissione sua totus sos Cristianos fuin perseguidos. Acatandesi custu grande inimigu de Deu in sas partes de Oriente, in vna Citade clamada Senoua, intendesit in certa solenidade nominare sa grande bellesa, prudentia e virtude, de vna teraca; sa cale prossa grande puridade e innocentia sua si clamauat Columba; su cale mofidu dessa fama la fetisit quircare, & acatada si la fetit portare in presencia. Issa inflamada de fogu dessu Diuinu Ispiritu; istande dainnanntis de su Imperadore istesit dimandada dae isse: Ite ti clamas? & issa respondet: Dae sos seruos de Cristu so clamada Columba. Et Aurelianu la dimandat: quale Deu adoras? Sa Gloriosa santa rispondet: Segundu sa vera fide non si podet adorare si non vnu Deu, & gasi eo adoro su veru e imortale criadore de totu su criadu quale est Iesu Cristu fiju de Deu viu, & veru. Intesu custu li narat s’Imperadore: teraca tue viues ingannada, tue no adoras bene, crede a mie, aquie totu su mundu obedit. Et sa santa respondet eo non poto adorare ateru Deu, si non cuddu, qui in su principiu dessu mundu criesit su homine, a imagine e simijanza sua, e apusti pro su amore qui assu matessi homine tengisit, mandesit su fiju suo vnigenitu e consustanciale a morrer in su mundu pro dare vida a sos pecadores. Aurelianu alzadu in colera li replicat: no isquis tue sas leges nostras e istatutos dessos Deos, sos cales amus mandadu publicare in custa Citade pagas dies faguet? & Columba casi ridende li narat: cales sun? Su Imperadore cun ira narat: qui totus sos Cristianos in presencia nostra adoren sos Deos nostros. A custu respondet Columba: sun sos Deos vostros fatos a manu, e dognunu quinde volet sinde faguet a gustu suo; sos cales sun dannados cun totu sos qui los adoran a sas penas eternas. Pro su cale non si poden adorare, nen clamare Deos, proqui non sun, antis est conueniente chi si bruxen pro declarare sa pena chi tenen in su Inferru, pro su ingannu qui faguen a sa gente simple faguendelos condennare assas penas eternas, ma eo non poto amare, ne adorare ateru Deu si no a Iesu Cristu, isposu immaculadu dessa anima mia, chi mi clamat a sa corte immortale & eterna, su espiritu de su cale mantenet sos Angelos, cuia magestade totu sas criaturas timen & obidin, e a cuiu podere istan sugetos totus sos Dimonios Deos vostros: Cristos mortificat & viuificat per miserigordia, e condennat per Iusticia.

(a incuru de Sarvadore Serra)