– de Sarvadore Serra –
Una casta de carta geogràfica bene fata, in ue, in càmbiu de tzitades, rios e montes, sunt inditados a distintu sos genes ativos o inativos e sas regiones chi los controllant. Est su traballu fatu dae unos cantos istudiosos catalanos, chi permitit de cumprèndere sa leutzemia in su livellu suo prus ispetzìficu.
Sos resurtados de custu traballu los ant publicados in sa rivista “Nature Medicine” . B’ant leadu parte 51 istudiosos, cun sa ghia de s’IDIBAPS (Institut d’investigacions biomèdiques August Pi i Sunyer – Istitutu de istùdios biomèdicos August Pi e Sunyer ). S’iscuadra l’at ghiada Iñaki Martín-Subero, capu de su Grupu de Chirca in Epigenòmica Biomèdica de s’IDIBAPS e professore assotziadu de s’Universidade de Bartzellona.
In cuncretu, s’ogetu de s’istùdiu est istadu sa leutzemia linfàtica crònica, su tipu prus comunu. Pagos annos a como su matessi grupu de istudiosos aiat publicadu sa secuèntzia de su genoma, ma como at fatu unu passu a in antis.
E unu passu non cheret nàrrere petzi un’aprofudimentu, ma totu unu càmbiu de orientamentu in sa chirca subra de su cancru. In sos ùrtimos annos sos istùdios subra de sa leutzemia e de àteros tipos de cancru si sunt focalizados in s’anàlisi moleculare de unu bìculu ebbia de informatzione. Custu daiat una visione partziale. Cun s’istùdiu nou b’at unu cambiamentu ispetaculare, a su chi narat Elías Campo, diretore de s’IDIBAPS e coautore de su traballu:
“Custu est unu traballu sena pretzedentes in s’istùdiu genòmicu de su cancru e mustrat s’importàntzia de integrare bìculos diferentes de informatzione moleculare pro cumprèndere mègius sa maladia.”
S’istùdiu, duncas, pertocat s’epigenoma, chi andat prus a in antis de sa secuèntzia de sos genes –chi diat èssere su genoma—e tenet in contu cambiamentos chìmicos chi controllant si unos cantos genes s’espressant o nono e cando lu faghent. S’epigenoma si podet alterare pro cunditziones ambientales o situatziones vitales diferentes meda. Narat Iñaki Martin-Subero:
“A connòschere sa secuèntzia de su genoma non bastat pro ischire comente funtzionat; pro connòschere sas funtziones suas e sa regulatzione sua bi cheret s’anàlisi integrativa de elementos epigenèticos medas.”
In prus, sos istudiosos ant cunfrontadu sa mapa de sa leutzemia cun sa mapa de sas tzèllulas sanas. In custa manera ant sebertadu sos tretos in ue si produint cambiamentos funtzionales. Custu at a permìtere de fissare obietivos potentziales pro isvilupare terapias noas.
Tres annos de càrculos informàticos
Pro fàghere s’istùdiu ant collidu unu muntone de datos. Pustis, sa tarea fiat a los analizare per integrare sos elementos informativos e bogare a pìgiu resurtados de importu. Pro elaborare sos datos si sunt fatos agiuare dae su Centre de Supercomputació de Barcelona. Nointames sa potèntzia manna de su superelaboradore Mare Nostrum, b’at chertu tres annos mannos de anàlisi informàtica pro cumpletare sa mapa funtzionale de sa leutzemia.
Però nde baliat sa pena. Difatis ant identificadu giassos chi in antis definiant “ADN arga” –junk DNA–, a sos cales no atribuiant peruna funtzione e chi imbetzes tenent unu rolu de importu. Si sunt abbigiados fintzas chi, in giassos mannos chi cunsideraiant desertos, sas leutzemias creant una infrastrutura moleculare ativa a beru. Renée Beekman, chi faghet parte de s’IDIBAPS e est sa prima firmatària de s’artìculu, faghet custu paragone: “In ue in antis b’aiat unu desertu, sas tzèllulas de su cancru creant nùcleos industriales”.
Però custos cambiamentos moleculares los produint petzi tres famìlias de proteinas. Iñaki Martín-Subero insistit in sa cumparatzione cun su territòriu e cun sas mapas:
“Sighende cun sa metàfora, si podet nàrrere chi petzi tres impresas s’incàrrigant de fraigare e mantènnere totu sos nùcleos industriales.”
Custu diat simplificare sa chirca de tratamentos noos, ca si diat tratare de s’interessare petzi de custas tres famìlias de proteinas. E sunt giai isvilupende meighinas chi las diant pòdere inibire. L’obietivu finale est a fàghere torrare in palas sas alteratzones funtzionales de sa leutzemia. Pro como, permitit de connòschere mègius sa maladia e podet servire a megiorare sa calidade de vida de sos malàidos.
Leave a comment