Filosofia in sardu. Pitàgora e sa metempsicosi

– de Giuseppe Corronca –

De Pitàgora, fundadore de custa iscola, si ischit pagu e no at lassadu iscritos. Naschet in s’ìsula de Samo, forsis in s’annu 571-570 a.e.v. e morit in su 497-496. S’iscola pitagòrica est unu sòtziu a caràtere religiosu.

Sa filosofia, pro Pitàgora, est su caminu pro liberare s’ànima dae su corpus: isse, difatis, cunsìderat su corpus comente una presone pro s’ànima. Dae Pitàgora si faghet derivare sa dotrina de sa «metempsicosi», est a nàrrere sa trasmigratzione de sas ànimas dae unu corpus a s’àteru.

De importu mannu, in custa iscola, est sa tratatzione de sa matemàtica comente iscièntzia. Su nùmeru est cunsideradu comente sa sustàntzia de sas cosas: totus sas cosas sunt costituidas da custu elementu. Bi sunt nùmeros dìsparos e nùmeros paris. Sos primos sunt limitados; sos segundos illimitados: in custu sensu, su pitagorismu, si podet cunsiderare una filosofia dualìstica, ca cheret ispiegare sa realidade, poninde in contrapositzione custos duos printzìpios. Sa contziliatzione intre custos opostos est s’armonia musicale. S’armonia est tenta in cunsideru mannu fintzas in àmbitu antropològicu (s’anima est armonia) e èticu.

Sos pitagòricos sunt importantes non petzi pro àere tratadu sa matemàtica comente una iscièntzia, ma fintzas pro sas intuitziones in s’àmbitu de sa fìsica, mescamente a livellu astronòmicu: pro issos sa terra e sos àteros pianetas sunt isfèricos e, su pitagòricu Filolau (V seculu a.e.v.), est su primu a antitzipare s’eliotzentrismu, faghende bortare sa terra e sos pianetas in tundu a unu fogu cramadu Hestia, chi at dadu cumentzu a su mundu. Un àteru pitagòricu, Ecfantu de Siracusa, est istadu su primu a nàrrere chi sa terra inghìriat in tundu a s’asse suo.

Giuseppe Corronca