– de Giuseppe Corronca –
Eràclitu, cramadu “su misteriosu”, bivet in Èfesu in sa Jònia intre su de VI e su de V sèculos a.e.v. Sa filosofia sua est caraterizada, cunforma a sos pensadores chi l’ant pretzedidu, dae una impostatzione aristocràtica, contra a su demos e a sa cultura sua.
De Eràclitu s’ischit pagu e nudda ma at lassadu un’òpera intitulada Subra de sa natura. Isse partzit sos òmines intre “ischidos” e “dormidos”. Sos primos sunt sos filòsofos chi resessint a cumprèndere sas cosas in sa profundidade issoro; dae s’àtera ala sos dormidos sunt sa prus parte de sos òmines chi non resessent a cumprèndere sas cosas de su mundu chi los inghìriat.
Su filòsofu verdaderu est cussu chi ischit meledare a sa sola in manera funguda subra de isse etotu e lassat a una banda su mundu tramposu de sas ideas comunas e de sas evidèntzias farsas chi caraterizant sa majoria de sos òmines.
Eràclitu est nòdidu fintzas pro duas teorias: sa “teoria de su divenire” e sa “teoria de s’unidade de sos contràrios”.
Sa prima teoria, cramada fintzas teoria de su «panta rei», narat chi su mundu est unu riu in ue totu sas cosas current. Cun custa teoria si ammitit s’irreversibilidade de sas cosas, chi sunt mudadas dae su tempus e, duncas, no abarrant mai uguales, comente in su riu s’abba chi curret no est semper sa matessi. Sa forma de s’èssere est su divenire e fintzas totu su chi paret istàticu, in realidade est dinàmicu.
In sa segunda teoria, Eràclitu, narat chi un‘opostu non podet abarrare sena s’àteru: su bene non podet abarrare sena su male, su caente sena su fritu, sa salude sena sa maladia e gasi a sighire. Sos contràrios sunt cullegados intre issos, gherrant intre issos e «s’unu bivet de sa morte de s’àteru, comente s’àteru morit de sa vida de su primu». Duncas, s’armonia de su mundu no est in s’amistade de sos contràrios, ma in sa gherra intre issos.
Eràclitu est unu panteista ca identìficat s’Universu cun Deus, intèndidu comente Unidade de sos contràrios e comente unu printzìpiu chi no est istadu creadu e chi est semper esistidu.
Su printzìpiu de totus sas cosas, pro Eràclitu, est su Fogu chi totu faghet nàschere e totu brùsiat e mudat. Totu sas cosas naschent dae su Fogu e torrant a su Fogu. In custu sensu, su Fogu, est intèndidu comente unu printzìpiu fìsicu chi rèet sas cosas. Ma b’est fintzas unu segundu significu, est a nàrrere su Fogu intèndidu comente Logos, resone universale, chi guvernat totu sas cosas.
Giuseppe Corronca
Leave a comment