Facebook in sardu e is pàginas de Règulas pro iscrìere

-de Martine Faedda –

Sa relata in sa Festa de sa Limba Sarda Ufitziale de Bonàrcadu.

Mi naro Martine Faedda, sòtziu de su CSU e so inoghe pro faeddare de una faina de importu mannu pro sa limba nostra, su FB in sardu. Apo a faeddare finas de una paginedda noa mutida “Règulas de su Sardu iscritu”.

A pitzu de FB in sardu naro sùbitu chi s’istèrrida mia la fatzo che a impreadore. Amus invitadu Lisandru Beccu, su chi si podet numenare su babbu de su FB in sardu, ma teniat impitzos de traballu e bos saludat a totus. Lisandru est unu pitzocu silanesu de gabbale, laureadu dae pagos meses, at preparadu finas sa tesi sua in sardu e pro custu at retzidu pagas dies a oe su prèmiu Max Leopold Wagner.

A primu tocat de nàrrere it’est Facebook e a ite serbit.

Facebook est unu traste informàticu chi permitit a sos iscritos suos de comunicare unu cun s’àteru, cumpartzi·nde testos, immàgines e vìdeos. Sos iscritos a FB sunt carculados in 1 milliardu e mesu, giai bortadu in belle che noranta limbas. Podides cumprendere deretu cantu est importante custu giassu informàticu.

Su sardu est oe limba ufitziale de Facebook e custa cosa tenet unu valore simbòlicu mannu a beru: pro nde nàrrere una, sa prima limba de minoria in Itàlia chi at tentu custa possibilidade.

Comente naschet su FB in sardu? Seghende in curtzu si podet nàrrere chi amus abbaidadu su traballu de sos corsicanos chi, in antis de nois, fiant resèssidos a fàghere intrare sa limba issoro in su grupu de limbàgios de traduere pro facebook. Pro custa resone Lisandru, a incumintzu de su 2015 at aparitzadu una pàgina, FB in sardu apuntu, pro invitare sos iscritos chi si marcaiant a pedire a Mark Zuckerberg de dare sa matessi possibilidade a sa Limba Sarda. Deo e àteros meda amus imbiadu custas rechestas e, miràculu, Facebook a pustis de pagos meses at rispostu chi eja, ponende su sardu intro sas limbas in tradutzione.

M’ammento chi su bandu de sa noa l’ant dadu su primu de Abrile e difatis in meda naraiant: “FB in sardu? Eh, bella brulla” o finas “eja, e deo mi naro Napoleone” e gasi sighende.

E imbetze, fiat totu beru!

Ma cussu fiat su primu passu ebbia. Dae in cue deviat incomintzare totu su traballu de bortadura. Cando Facebook ponet in tradutzione una limba noa aparitzat una pàgina chi serbit pro sas discussiones de cussos chi cherent bortare. Sa nostra si narat Translator Community for Sardianian.

Bene, podides immaginare sas tzarras de sas primas dies. E chie la cheriat cota e chie crua. “E comente lu faghimus custu FB?” E chie LSC e chie su de biddaispèrdia o àteru. E però custas cuntierras initziales sunt serbidas a beru, ca a sùbitu amus agatadu unu acordu nessi pro sos tres cumandos printzipales de Facebook “like” “comment” “share”.

Gràtzias a custa mediatzione oe podimus lèghere “m’agradat” (pro like), “cummenta” (pro comment) e “cumpartzi” (pro share).

Pagu ma bonu como deviat incomintzare su traballu berdaderu. Milli e milli fràsias, tèrmines, cumandos, testos, nùmenes. Unu betze de traballu gigante, unu traballu chi in àteros tempos podiat fàghere petzi unu Ente che sa Regione o Fundatzione Culturale. E imbetze l’amus fatu nois, ghiados dae sas normas ortogràficas reghentes e dae s’amore beru pro sa limba.

Ant partetzipadu a sa bortadura unos 500 persones, espertos, amantiosos e, a dolu mannu, finas perdulàrios (ma custos los amos isolados luego).

Comente funtzionat sa bortadura? Facebook proponet una “fràsia” o “cumandu” o “pregunta operativa” de su programma e sos tradutores proponent unu “testu in sardu”. Custa proposta benit posta in votatzione e prus votos pigat prus tenet possibilidade de èssere cunfirmada.

Podides cumprendere chi est istadu unu traballu matanosu meda, adduradu prus de unu annu e mesu. Sos prus chi b’ant partetzipadu ant bortadu cun sa LSC e non si podiat fàghere a manera diversa. Cando intendides calicunu chi crìticat s’istandard li devides preguntare: “ma FB in sardu comente l’aias bortadu? In su dialetu de bidda tua?”

A marolla serbiat unu istandard e difatis sos prus ant bortadu e votadu LSC.

Chie narat chi no est istadu unu traballu democràticu narat fàulas. Fatzo unu esempru pro cumprendere. Unu de sos cumandos printzipales in FB est s’inglesu HOME. Nois aimis pensadu a lu bortare cun PAGINA PRINTZIPALE ma àteros cheriant DOMO o DOMU. Est agabbada chi est binchende DOMO e a marolla devimus atzetare sa voluntade populare. Beru est chi si aimis tentu unu standard forte e una Acadèmia de su Sardu custas chistiones si podiat risolvere cun pagu ma est giai unu miràculu chi su FB nostru si mustrat che a unu traballu bene fatu e coerente.

Sa mediatzione b’est istada, ponende lèssicu comunu e bortas meda meridionale cun preferèntzia a “is” comente artìculu plurale e sas prepositziones dd*. Comente giai naradu su traballu est adduradu unu annu e mesu. FB, bida sa cantidade e calidade de sas bortaduras at detzisu de pònnere su Sardu che a limba ufitziale. Est a nàrrere chi at cambiadu “status”. Dae limba in bortadura a limba de impreu. Sa tradutzione sighit ma pro pagas cosas.

Facebook in sardu est oe unu bantu pro totus e chie lu minisprètziat non nde cumprendet su valore. In prus at acurtziadu giòvanos meda chi ant cumpresu chi una limba normale tenet bisòngiu de règulas e mètodu.

Comente fàghere a si pònnere su FB in sardu.

Impostare FB in sardu est oe simpre a beru.

Bastat de incarcare in sas impostatzione, chircare limba e seberare sardu. No est galu possìbile pro sos telefoneddos ma a seguru no at a mancare meda.

Agabbo su tema FB cun unu meledu. Custu traballu 20 annos a oe non fiat possìbile a lu fàghere. No esistiat galu una forma comuna e mancari totus podet megiorare, sena custu chi amus, beni·mi·nde FB in sardu. Tocat tando a torrare gràtzias a totus cuddos chi ant traballadu pro donare mètodu e normalidade a su sardu. Nos ais lassadu una arma potente chi, comente ais a bìdere in custas dies de Bonàrcadu, semus incomintzende a impreare.

Amparade-bos.

RÈGULAS DE SU SARDU ISCRITU

Finas pensende a FB amus pensadu de abèrrere una pàgina de Règulas pro agiuare chie non est avesu a s’iscritu. Sa chistione partit dae a tesu. Est nàschida a pustis de milli chistionadas cun gente chi bortas meda pensat chi su sardu non tenet grammàtica o chi non b’at bisòngiu de iscrìere sighende normas ortogràficas. Cantas bortas amus intesu “iscrio comente faeddo”?

Dae inoghe partit s’idea, imparare sas Règulas de su sardu iscritu.

S’idea tzertu no est originale e in sa retza, a su prus in internet, s’agatat materiale meda pro imparare. Ma in custu mundu chi curret a lestru su chi mancat est su tempus e tando amus pensadu a una pàgina in ue agatare ispiegatziones fàtziles e curtzas agiunghende immàgines simpàticas.

Ponide atentzione, sa pàgina non tratat sos inditos de sa LSC ma de reguleddas de su sardu, de totu su sardu. Sa redatzione iscriet cun LSC pro mètodu, diat a mancare. Difatis nessi nois unu pagu de coerèntzia bi la devimus pònnere. Iscreimus totus in sardu, ca a iscrìere in limba angena nos paret unu machine e mescamente naramus semper chi su sardu UNU est ca sas règulas balent pro totus.

Ma sa polìtica nostra est finas un’àtera e proamus a l’acrarire cun unu esempru.

S’italianu “Figli” in sardu benit iscritu (o pronuntziadu)

“Fillus” “Fizos” “Figlius” “Fìgios”

Nois naramus chi sa forma comuna seberada est “Fìgios” ma sas àteras NON sunt isballiadas. A seguru ti curregimus si iscries “Fillusu” “Fizoso” “Figliusu” “Fìgioso”.

Est a nàrrere chi deves fàghere cumprendere a sa gente chi sa forma comuna no istrobat su dialetu. Podes iscrìere cun su dialetu tuo sighende sas règulas printzipales de sa limba sarda ma deves finas atzetare sa norma comuna, chi est bandera pro totus.

Semus nàschidos sa primas dies de Trìulas e semus giai a 2700 marcados. Mi paret unu risultadu bonu.

Carchi messàgiu at tentu una visibilidade ispantosa. A esempru su de sa règula de su plurale, una règula chi unu pensat chi totus ischint e imbetze gasi no est, at tentu 48.000 visualizatziones, chentinaias de “m’agradat” e no isco cantas cumpartziduras.

Semus chirchende de ismanniare sa redatzione, e si calicunu nos cheret agiuare nos lu podet fàghere ischire finas inoghe in Bonàrcadu.

Chèrgio torrare gràtzias de coro a Giovanna Dessì e Alèsios Berengarius chi m’agiaunt cada die a fàghere semper prus bella custa paginedda.

Bos invitamus totus a nos sighire.

Gràtzias

Leave a comment