“Donna Berta” de Leopoldo Clarín Alas, òpera traduida in sardu dae Giovanni Muroni e publicada dae Condaghes in su 2012 (colletzione Àndalas).
Ddo’at unu logu in su norte de Ispagna a ue non ddoe sunt lòmpidos mai nen sos romanos nen sos moros; e si donna Berta de Rondaliego, mere de custu cuadòrgiu birde e mudu, diat ischire carchi cosa in prus de istòria, diat giurare chi mai Agripa, ne Augustu, nen Muza, nen Tarick aiant postu sa pranta atrivida in sa terra, semper foddosa de erba modde modde frisca, abbosa, iscura, vellutada e lughende, de cuddu cugione suo, suo ebbia, surdu, che a issa, a sos sonos de su mundu, impachetadu in birdore fitu de matas infinidas e de prados losanos, comente issa ddu est de franella groga, neghe de sos dolores.
Apartenet su cugione de fògias e erbas de donna Berta a sa parròchia de Pie del Oro, donna Berta a sa parròchia de Pie del Oro, munitzìpiu de Carreño, giurisditzione de Gijón; e a intro de sa parròchia si distinghet sa fratzione de Zaornín, e a intro de sa fratzione ddi narant Susacasa a su baddigru frongiosu, chi in mesu ddo’at unu pradu mannu mutidu Aren.
In s’oru nordorientale de su pradu ddoe colat un’arroja chi oru·oru ddo’at fustiarbos artos, betullas, e fumajolos cònicos de fògia oscura, chi cumintzat a nche pigare a inghìriu a inghìriu a su truncu dae terra, arreschende in s’erba e in sos frores in s’oru de s’abba.
S’arroja in ie non tenet nùmene, nen si ddu mèritat, ne agiumai abba pro su batijare; ma sa vanidade geogràfica de sos meres de Susacasa dd’at postu sèculos a como su riu, e sos chi bivent in àteros giassos de sa matessi fratzione, pro disprètziu a su segnoriu de Rondaliego, a su riu ddi narant cora, e dd’avilint a cantu podent, mantendende sarvas tzerachias imboligosas chi atraessant sa currente de s’òspite fuidore de s’Aren e de su cungiadu; e dd’atraessant, allana befe, sena bisòngiu de pontes, non romanos, ca amus naradu ca in ie sos romanos non nche sunt colados, ma mancu cun pontes chi fiant truncos bòidos e mesu pudrigados, de birdores chi torrant a bios a cuntatu cun sa terra ùmida de sos oros.
De custas tzerachias tirannas, de orìgine isconnota e suspeta, vitòrias democràticas santzionadas dae su tempus, si lamentat cun amargura donna Berta, non tantu ca avilint su riu, giumpende·ddu sena ponte (cun una pedra manna ebbia in mesu de sa càssia, isuledda de sìlitze, consumada dae sa frigatzadura seculare de pees nudos e iscarpas cun bullitas), ma ca faghent allivizare sos prus frores galanos de campu e ochient, cando est creschende, sa prus erba frisca de s’Aren fecundu, marchende su birdore immaculadu cun marcos chi ddu rugant che bandoleras in su petus; marcos fatos a catzigadura. Ma lassende custas tristuras pro poscas, apo a nàrrere ca prus in ie e prus in artu, ca inoghe cumintzat sa costa, prus in ie de su riu chi si giumpat sena pontes nen bados, ddo’est su cungiadu, nùmene genèricu de sas begas de triguìndia chi sunt fatas a manera chi no est su casu de dd’ispetzificare como; est ca cando sas cannas creschent, e sas fògias, lantzas lentas, si nànnigant giai subra de su cambu, pinnigadas in una curva gratziosa, paret su cungiadu unu mare birde iscutuladu dae s’atzifine.
Duncas a s’àteru oru de custu mare ddo’est su palatzu, una domo bianca, non manna meda, soliana de sos Rondaliegos, e su corrale, sa quintana3, e sas dipendèntzias, chi sunt: capella, atacada a su palatzu, sa domo de sa prentza (oe mudada in pagiàrgiu), òrriu de castàngia cun pees de pedra, palos, e unu columberi biancu e cuadradu, totu paris, prus una barraca cun onores de domo de traballu, chi ddo’est in sa matessi costa de su coddu in ue est postu su palatzu, a trinta passos dae issu; a totu custu ddi narant Posadorio.
Leave a comment