Teniat una mannària impressionante: ocupaiat belle 167 metros cuadros e pesaiat 30 tonnelladas. Fata de 180.000 tubos a bòidu, 70.000 resistèntzias, 10.000 cundensadores, 7200 dìodos de cristallu, 5 milliones de giunturas saldadas a manu. Mescamente, sinneit un’innovatzione de importu mannu in s’istòria de su mundu informàticu; est gasi chi a Eniac (acrònimu de Electronic numerical integrator and computer), màchina cunsiderada intre sos primos computadores eletrònicos de impreu generale, la presenteint a su mundu su 15 de freàrgiu su 1946.
Progetada in sa Moore School of Electrical Engineering de sa Pennsylvania dae sos ingegneris John W. Mauchly e J. Pesper Eckert, a Eniac la realizeint – intre su 1943 e su 1945 – pro acumprire a sas esigèntzias de su dipartimentu de sa Difesa de sos Istados unidos e, a minudu, pro sos càrculos cumplessos ligados a sa balìstica. Obietivos mescamente militares, duncas.
Grandu ispàtziu li deint sos mèdia. Iscurende però una parte fundamentale: in dae in segus de su traballu de programmatzione de custu carculadore pionierìsticu b’aiat 6 fèminas matemàticas (Kathleen McNulty, Frances Bilas, Betty Jean Jennings, Elizabeth Snyder, Ruth Licherman, Marlyn Wescoff) connotas finamentas comente “Eniac girls”. S’istòria issoro la bogheit a campu in sos annos ‘80 s’avocada e apassionada de informàtica Kathy Kleimann chi fundeit su Eniac Programmers Project pro lis torrare sa visibilidade e sos mèritos chi pro tempus meda isteint cuados. Pro su chi pertocat sa programmatzione de Eniac, podimus nàrrere chi fiat in lògica cablada, totu manuale e sena perunu linguàgiu; tocaiat de collegare e iscollegare sos cavos elètricos in sos pannellos ogni borta chi b’aiat bisòngiu de risòlvere unu problema nou.
Eniac sinnat unu passàgiu fundamentale dae su càrculu manuale a cussu automatizadu: impreende cumponentes eletrònicas imbetzes de mecànicas, at permìtidu lestresa e afidabilidade prus mannas in sas operatziones. Pro nàrrere, podiat fàghere càrculos aritmèticos ma finamentas acumprire a còmpitos cumplessos comente sa simulatzione de sas esplosiones nucleares e su càrculu balìsticu. Una potèntzia istraordinària chi deit impèllida a s’isvilupu de architeturas prus chi no atzessìbiles e s’impreu de sos computadores in foras de s’àmbitu militare. Difatis, at agatadu aplicatzione finamentas in setores iscientìficos e ingegnerìsticos.
In su mentres chi ammentamus custa innovatzione de importu mannu, depimus pensare chi s’eredidade sua at postu sas raighinas pro un’evolutzione contìnua chi potzat punnare a megiorare su mundu e s’umanidade intrea. De onni manera, tocat de meledare comente su progressu tecnològicu apat finamentas responsabilidades: est pretzisu a traballare pro s’impreu de sas innovatziones chi punnent a obietivos nòbiles, promovende valores èticos e sotziales chi potzant ghiare su tempus benidore.
Gianfranca Orunesu
(Immàgine de ARL Technical Library – https://commons.wikimedia.org/)
Leave a comment