… sighit dae sa parte I
Ddo’at aterunu elementu, a prus de s’usu esclusivu de sa limba nadia, chi caraterizat s’òpera de Atxaga, e est s’autotradutzione. Est a nàrrere chi a bortare sos libros suos est s’autore etotu. In su casu de s’iscritore de Asteasu sa limba chi at traduidu sas òperas suas est s’ispagnolu.
In prus, Atxaga at preferidu chi sa tradutzione in limbas angenas esserent fatas partende pròpiu dae sa versione in castillianu e non dae cudda in bascu.
Sas resones sunt sintàticas e lessicales. Segundu Atxaga sa cumplessidade de s’ispagnolu, in cunfrontu a su bascu, permitit una mègius trasmissione a àteras limbas, massimamente indoeuropeas. E pro garantire chi sos cuntzetos siant trasmìtidos in manera curreta preferit de èssere issu etotu a ddos fàghere arribare dae s’idioma de partèntzia.
A s’imbesse, traduire in bascu dae àteras limbas resurtat prus leve pròpiu pro unu livellu lèssicu-sintàticu prus elementare.
Pro motivare su bisòngiu de passare issu etotu dae su bascu a su castillianu Atxaga faeddat de “limba sole”, una limba de cultura, e de “limba asteròide”, una limba faeddada e impreada dae su pòpulu bassu e dae sa Crèsia ebbia. In su casu suo sa “limba sole” est s’ispagnolu e sa “limba asteròide” imbetzes su bascu.
Ma, essende in custu casu su tradutore iscritore puru, pro Atxaga prus de autotradutzione diat èssere mègius a faeddare de autoversione, bidu ca su domìniu de duas limbas ddi dat sa possibilidade de torrare a creare sa paràula iscrita adatende·dda a su faeddu de lòmpida, comente si podet bìdere in custu esèmpiu leadu dae El hijo del acordeonista:
Originale de Atxaga:
Banekien ondo jotzen zuela pieza hura. Nahitaezko gaia zen urte hartako Akordeoi Lehiatekan, eta bere aitak behin eta berriro jorazten zion.
Tradutzione literale:
Yo sabía que él tocaba bien aquella pieza. Era tema obligatorio en el concurso de acordeón de aquel año, y su padre le obligaba a tocarla una y otra vez.
Tradutzione de s’autore:
Era la canción que mi compañero mejor conocía, la que más veces había ensayado por ser un tema de ejecución obligada en el curso provincial de acordeonistas. *
Pluripremiadu a livellu locale e natzionale, Bernardo Atxaga at bintu, intre sos àteros, su Premio Nacional de Narrativa, in su 1989, e su Premio Nacional de las Letras, totus duos intregados dae su Ministèriu de sa Cultura de Ispagna.
(gianni muroni)
* Sos riferimentos a s’autotradutzione sunt leados dae s’artìculu Autotraducción literaria desde el vasco, de Karlos Cid Abasolo, responsàbile de s’Área de Estudios Vascos in s’universidade Complutense de Madrid.
Leave a comment

