Limba e Die: torrare a mòere dae sos comunes

‘Pro sa limba sarda si depet torrare a móere dae sos comunes’. Est custu s’indicu chi nd’est essidu a campu dae Sa Die de Sardigna organizada su 30 de abrile dae su comunu de Ollolai e dae su Coordinamentu Sardu Ufitziale in sa sala de su Cussìgiu comunale de sa bidda barbaritzina. Una manifestatzione de tzelebratzione dedicada finas a sa presentatzione de su libru ‘Il sardo una lingua normale’ chi est agradada meda a sa bidda e at istrinadu unu dibàtitu lèbiu, ma interessante.

Pustis su saludu de s’assessora de sa cultura Maria Laura Ghisu, in cara a sa sala prena at comintzadu Màriu Sanna, istòricu, a istèrrere sa chistione de Sa Die. In particulare sas chistiones istitutzionales de sos fatos a inghiriu de su 28 de abrile 1794, sas chimbe domandas a su re e sa chistione de su Parlamentu Sardu. A bisu de Sanna sa figura de Angioy est de primore in cuddos annos.

‘Cando Angioy movet a Tàtari comente Alternos -at naradu s’istudiosu de Sindia – càpitat su chi càpitat semper in Sardigna a chie cheret annoare e cambiare: l’ant traitu sos suos etotu, sos chi l’aiant fatu Alternos e sos chi aiant comintzadu sa rivolutzione cun issu’. Una tristura umana, ma finas pro sas cunsighèntzias chi custu at tentu in s’istòria sarda.

Segundu Sarvadore Serra, sa natzione sarda, cun Sa Die at tentu sa festa natzionale sua. ‘Ma calicunu diat chèrrere neutralizare fintzas custu pagu – at naradu Serra – e lu faghet dedichende sa Die de sa Sardigna a temas chi non b’intrant unu bellu nudda. Ocannu, pro nàrrere, ant bogadu su tema de sos migrantes. Un’àteru annu diant pòdere bogare a campu su tema de su riscaldamentu globale de sa terra o de su bullismu in sas iscolas. Totu argumentos interessantes -at cungiadu- ma chi non b’intrant nudda cun su triènniu rivolutzionàriu sardu’.

Est tocadu a Roberto Carta su de ligare sa chistione de Sa Die cun sa polìtica linguìstica e duncas sa presentada de su libru. Cosa chi no est istada difìtzile sende chi limba e istòria sunt argumentos serentes a pare. E finas chi Pepe Coròngiu e Efes Arbau, duos protagonistas de sos fatos, fiant in cue. Carta at contadu su chi est capitadu in sos ùrtimos 15 annos cun unu traballu mannu pro sa limba chi s’est firmadu cun sa gestione Firino. S’intelletuale de Òschiri at acraridu chi su passàgiu fundamentale pro sa torrada in segus est istada sa cuntierra de s’ufìtziu ghiadu dae Coròngiu cun s’Universidade de Tàtari, chi cheriat fàghere sas letziones de sardu in italianu. Dae su no de Coròngiu a sos catedràticos est lòmpida in presse, in su 2014, sa dispatzada de su dirigente lacunesu dae su Servìtziu identitàriu de sa Regione.

Su sìndigu de Ollolai at contadu comente, cando fiat cussigeri regionale in su mese de maju de cudd’annu aiat proadu a sarvare su diretore dae unu cavillu burocràticu chi l’at fatu rùere. Ma una norma possìbile de su Cussìgiu l’aiant blocada cun iscùsias. ‘E tando como -at naradu- non mi paret chi semus andende mègius pro sa limba sarda in sa Regione’.

Corongiu est intervènnidu cun pagas paràulas contende chi su problema de Sa Die e de sa limba sunt uguales. Dae banda de sos contras sa tàtica est cussa de si nde fàghere meres aposta pro neutralizare cun sa demagogia. E de utilizare sos chi sunt dispostos a collaborare pro interessu a custu disinnu. <Sa narratzione chi sunt chirchende de fàghere colare – at acraridu- est chi nois no amus mediadu e fiamus estremistas. Ma est una fàula chi serbit a unos cantos pro cuare sa debilesa issoro e a fàghere acordos bendende apògiu a initziativas in càmbiu de contributos’. Gasi una parte si chircat unu ruolu, mentres sos àteros isperant de blocare totu definitivamente. Sas èlites sardas si cumportant comente ant semper fatu giai dae sos tempos de su triènniu rivolutzionàriu.

Arbau at serradu a sa manera sua. ‘Deo so otimista, semper. Sa chistione no at a mòrrere – at naradu su sìndigu de sa bidda de Ospitone – depimus torrare a móere dae sos comunes pro sa limba e finas pro s’istòria’.

Connoschende s’òmine no est retòrica: prus a prestu una declaratzione noa de gherra.