Su latinu nostru de cada die

– de Sarvadore Serra —

Dae pagu, cun una petitzione pùblica,  ant fatu un’atzione de propaganda pro torrare a pònnere su latinu in iscola. Deo pesso chi su latinu est de profetu a lu connòschere, ca est sa base de sas limbas chi praticamus de prus, su sardu e s’italianu, e at influentziadu meda una limba internatzionale comente s’inglesu. De seguru, su latinu l’addoviamus in sa vida de cada die.

Limbas bi nd’at bias e mortas. Comente esempru de custa ùrtima categoria, in sa cultura nostra bi nd’at unu canònicu: su latinu. Ma a beru, in su sèculu 21, su latinu est mortu e interrradu? Tantu pro cumintzare, totu sas limbas romànicas sunt una evolutzione de su latinu, s’idioma indoeuropeu essidu a campu a fùrriu de s’annu 1.000 in antis de Cristos in su tzentru de sa penìsula itàlica,  chi s’est ispainadu in sas rivas de su Mediterràneu  pro more de s’espansione de s’impèriu romanu. Però, a parte custu, sa supravivèntzia sua est meda prus ampra de su chi non paret.

Su latinu, pro nàrrere, est sa limba de sa crèsia. In prus de sa presèntzia de iscritziones in fatzadas e pinnas de muru de crèsias e fràigos religiosos medas (comente in sa catedrale de Nùgoro, in ue b’est iscritu “Deiparae Virgini  a Nivem Sacrum” –  abbàida sa figura chi publicamus cun custu artìculu), tocat a ammentare chi s’est mantesu comente  idioma de cultu de sa religione catòlica fintzas  a su cuntzìliu Vaticanu 2, unos chimbanta annos a como. E galu immoe est sa limba ufitziale de sa Santa Sede: pro custu in sa Tzitade de su Vaticanu b’at istitutziones chi l’adatant a sos tempos de oe e pùblicant sos resurtados de custu traballu.

Ma su latinu, pro more de s’impreu de sos latinismos, est fintzas limba de cada die.   In sardu, comente in àteras limbas,  b’at  paràulas, locutziones e frases leadas   dae custu idioma antigu: “ad hoc”, “currìculum”, “deficit”, “status quo”, “sui generis”, “rebus”, “lapsus”.  E non devimus ismentigare unos cantos topònimos,  comente Fordongianus (dae Foum Traiani) o Austis (dae Forum Augusti).

In custu sèculu 21 su latinu mantenet galu s’arrastu de su lugore suo comente idioma cultu de s’Otzidente fintzas a su sèc 17, ca est galu sa limba obligatòria de sa nomenclatura sientìfica, sa cunventzione binominale istandardizada pro inditare sas ispètzias  animales e vegetales.

Un’àtera mustra crara de su mantenimentu de custu ligàmene de su latinu cun sa cultura arta e s’insinnamentu est chi su prus de sas universidades  de totu su mundu tenent  lemmas in custa limba, comente ‘Libertas perfundet omnia luce’, de s’ Universidade de Bartzellona, o “Unicuique suum tribuere”, de sa facultade de Giurisprudèntzia de Casteddu.

E fintzas sos Carabineris non mancant de mustrare su latinu issoro: in sa Legione de sos Carabineris de Casteddu, in carrera de Sonnino, b’est s’iscrita “Pro Patria contra omnes, pro me contra neminem”.

Ligàmenes: : http://www.vilaweb.cat/noticia/4229032/20150129/nostre-llati-quotidia.html

https://www.change.org/p/ripristinare-le-ore-di-insegnamento-del-latino-e-della-filosofia?recruiter=222558756&utm_source=share_petition&utm_medium=facebook&utm_campaign=share_facebook_responsive&utm_term=des-lg-no_src-no_msg&fb_ref=Default