Bascos in Sardigna: Askapena at addobiadu finas su CSU

• 

  de Nicola Merche –
  

Òspites de Pierfranco Devias e de su partidu Lìberu tres delegados, de una organizatzione basca, ant bisitadu sa Sardigna cun una agenda prena de impignos atobiende realidades sardas diferentes. Askapena est una organizatzione sotzialista e indipendentista basca chi donat valore mannu a s’internatzionalismu. Pro custu sunt bènnidos a Sardigna in chirca de connoschere mègius sa situatzione nostra e ispricare a is sardos cudda su Paisu Bascu.

Intre sos addòbios fatos finas unu in Casteddu cun una delegatzione de su Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale. In sa sede de s’Istitutu Fernando Santi, Nicola Merche, Giosepe Corronca e Pierpaolo Cicalò ant arresonadu cun sos òspites bascos acrarende piessinnos de sa realtade sarda e finas sos fundamentos de s’atzione de su CSU. S’addòbiu at dadu profetu a ambas partes.

Sa delegatzione, cumposta de un’òmine Ekaitzg Gabirondo Iturmendi e duas fèminas Xixili Egiguren e Ane Balzola, tenet ideas craras de is obietivos polìticos chi su pòpulu bascu depet persighire e ispricat su programma polìticu de Askapena.

Intra de is temas postos in evidèntzia cuddu de sa repressione de su movimentu identitàriu tenet unu ispàtziu mannu ca, in is annos, su Paisu Bascu at isvilupadu anticorpos fortes. Sa fine de sa luta armada, dae parte de ETA, at abertu una istagione de conflitualidade prus tzivile cun tècnicas de cunfrontu diferentes. S’esempru prus importante est cuddu de is muros umanos creados de gente chi bolet resistere de manera non violenta a is interventos de sa fortza pùblica. In pràtica persones a trumas, de aici mannas chi formant barrieras invalicàbiles, sètzidas in terra custringhent sa politzia, pro lòmpere a s’obietivu suo, a ddas bogare a una a una.

Su movimentu identitàriu bascu est orizontale e cun una organizatzione multi-setoriale, ispricat Ekaitz Gabirondo Iturmendi chi nche sunt trumas ispetzializadas chi si incurant de su feminismu, àteras de sa chistione linguìstica, àteras ancora de sa propaganda polìtica o de sa difusione de sa cultura populare, s’esperièntzia de sa valorizatzione de is cantadores a poesia, bertsolaris, est unu esempru.

De fundamentu su fenòmenu Ikastolas: casta de iscolas àutu-organizadas chi, a partire de su perìodu de sa ditadura franchista, si nche sunt incuradas de tramandare sa limba e sa cultura basca a is generatziones noas. A s’incumentzu custu fenòmenu fiat clandestinu, cun sa fine de su franchismu is Ikastolas ddas ant istitutzionalizadas.

Xixili Egiguren e Ane Balzola ant incraridu sa chistione de s’istrutzione e narant chi in s’iscola basca imparant sa limba normada, Euskara Batua, ma chi sa gente in sa cuotidianidade sighit a chistionare sa variedade sua. Narant issas chi argunas variedades de su bascu podent èssere diferentes meda, de aici chi nche podent èssere dificultades de cumprensione. Is diferèntzias prus mannas sunt cuddas intra de bascòfonos ibèricos e frantzesos a càusa puru de is diferentes influèntzias derivadas dae s’ispagnolu a una parte e dae su frantzesu a s’àtera.

Duncas sa limba istitutzionalizada non nche at fatu dannu a is variantes locales ma ddas at valorizadas permetinde de ddas imperare e ddas fruire in ònnia logu. S’istandard est de fundamentu pro s’imperu subra-locale ca cuncurret cun sa limba dominante e permitit de ammaniare s’imperu de sa limba minoritària fintzas in s’àmbitu amministrativu, in internet, in is giornales, in sa tv, in is libros, in sa crèsia e a s’iscola.

Si castiamus sa situatzione sarda puru, in ue una limba normalizada esistit isceti de su 2006, su andare a in antis de s’istandard s’est acumpangiadu a una crèschida de su movimentu identitàriu e linguìsticu, a una estensione de su sardu in s’àmbitu amministrativu, in internet, in is libros, in is giornales, in sa tv, in s’iscola a manera contradditòria e s’est incarreradu unu diàlogu cun sa crèsia.

A primu de custu non fiat acadèssidu mai in custa manera e cun custas dimensiones.

Sa polìtica linguìstica basca, in pràtica, cunfirmat chi cun s’istandard si andat a in antis, si donat credibilidade a sa limba e si bogat su pòpulu de sa cunditzione de subalternidade. A su movimentu linguìsticu sardu tocat a sighire a traballare in custa àndala.

Leave a comment