-de Giuseppe Corronca-
Thomas Hobbes naschet in Westport in Inghilterra in su 1588 e morit in su 1679. Si Cartèsiu, at cuntzepidu sa resone comente una fortza ùnica, chi non faddit e chi no abisòngiat de nudda, Hobbes a su contràriu, cuntzepit sa resone comente finida e cunditzionada.
S’òpera sua printzipale est Leviathan or the matter, forme and power of a common wealth ecclesiastical and civil, publicada in s’annu 1651, mègius connòschida comente Leviatanu. In custa opera Hobbes defensat sa cuntzetzione assolutìstica de s’istadu.
Sa punna de Hobbes est cussa de fraigare una filosofia ratzionale, chi leat esempru dae su mundu de sa natura, ponende a banda ogni rivelatzione subranaturale e s’autoridade de sos antigos.
S’ùnicu ogetu de connoschèntzia sunt sas realidades generàbiles: petzi sos corpos estesos e materiales sunt possìbiles a sa resone. Totu est corpu e movimentu, fintzas s’ànima est corpu, est materiale. Su movimentu est su printzìpiu chi acrarit totus sos fenòmenos naturales; difatis, su movimentu cumprendet sos cuntzetos de càusa, atzione e fortza.
Su materialismu de Hobbes si manifestat non petzi in àmbitu fìsicu, ma fintzas in àmbitu èticu e polìticu. Sa polìtica est dimostrada “more geometrico”, comente una dimostratzione matemàtica. Duos sunt sos postulados de sa natura de s’òmine: 1) sa brama naturale; 2) sa resone naturale. Difatis s’òmine, pro Hobbes, no est un “animale polìticu”, avesu a bìvere cun àteros òmines. S’òmine, pro istintu, no est cuncordu cun sos sìmiles suos (homo homini lupus). Ogni sòtziu ispontàneu, naschet dae s’ambitzione e dae su bisòngiu de ambos. Duncas, s’òmine, intendet su bisòngiu de colare dae unu istadu de natura (bellum omnium contra omnes), in ue totus cumandant e niunu cumandat, a unu istadu in ue cumandat petzi unu. Custu passàgiu est possìbile pro mèdiu de sa paghe intre sos òmines e s’impignu a mantènnere sa paràula dada.
S’atu chi sinnat su passàgiu dae s’istadu de natura a s’istadu tzivile est su cuntratu, pro mèdiu de su cale sos òmines rinuntziant a su deretu illimitadu de s’istadu de natura e lu trasferint a su soberanu o Leviatanu, a su cale totus depent obedièntzia.
Custa tzessione de su podèriu a unu soberanu est a fundamentu de s’assolutismu polìticu; in custu sensu Hobbes insistit subra s’irreversibilidade e unilateralidade de su patu fundamentale. Una borta chi est istadu costituidu s’Istadu, sos tzitadinos non lu podent isòrbere. Su podèriu soberanu est indivisìbile.
Sa filosofia de Hobbes at duncas comente obietivu cussu de costituire una comunidade ordinada e de paghe, chi est possìbile petzi aende comente base su podèriu assoludu de s’Istadu. S’Istadu conglobat fintzas s’autoridade religiosa: Crèsia e Istadu sunt sa matessi cosa.
In sa cuntzetzione polìtica de Hobbes no agatat logu su tirannitzìdiu e s’Istadu, o su soberanu, no est sugetu a sas leges de s’Istadu. Unu de sos lìmites de s’Istadu hobbesianu est chi non podet pretèndere chi un òmine fatzat male a issu matessi.
Pro àere una idea de Istadu prus democràticu e liberale bisòngiat isetare John Locke (1632-1704) chi, a su contràriu de Hobbes, faeddat de libertade de sas Crèsias, de refudu de sa tirannia e de unu podèriu assoludu e illimitadu.
Leave a comment
Gratzias , itte trabagliu mannu addaisegus a custa tradussione. Sa filosofia est iscola de vida, bois de Sa limba sarda sezzis maestros de limba, sa limba nostra!
Gràtzias Elisa. Si cherimus bene a sa limba sarda, la depimus avalorare e impreare in cada àmbitu de sa vida nostra, in su faeddu, in sa letura e in s’iscritura. Faeddare in sardu de cosas artas comente filosofia, teologia, iscièntzia etc., nobilitat sa limba nostra e li dat prestìgiu.