– de Sarvadore Serra –
“Custa ìsula non solu non faghet parte de su domìniu de Itàlia ma no est Itàlia pro resones medas, e sa prus de importu est chi sos res de Aragona nd’ant otentu s’infeudatzione dae sos pontìfitzes sumos e sos abitadores sighint sas leges e costitutziones de Catalugna e Aragona”. Sunt paràulas iscritas in su 1547 dae su vitzerè de Sardigna Folch de Cardona a s’Imperadore Carlos 5, pro crarire chi su Papa non podiat pretèndere sas dègumas dae Sardigna. Agatamus custa frase in su volùmene “Il Regno di Sardegna. Saggi diversi”, cuidadu dae su biadu de su professor Frantziscu Manconi,e publicadu dae CUEC in su 2010. Giai publicadu in catalanu in su 2008 cun su tìtulu “El regne de Sardenya a l’epoca moderna” comente nùmeru monogràficu de sa rivista “Afers”, custu libru collit noe interventos de istudiosos catalanos, valentzianos, bascos e sardos, in ue si tratant argumentos diferentes, comente sas tzitdades de regìmene antigu, sos giuristas e cussigeris sardos a su servìtziu de sa monarchia, sa Sardigna in su tempus de su conte–duca Olivares, s’incuisitzione ispagnola , su banditismu, sa presèntzia de sos mercantes genovesos, sas comunidades e sos barones in sos sèculos 16 e 17.
Custu libru nche derruet duos fundamentos de s’istoriografia ufitziale. Su primu est su de s’isulamentu de sa terra nostra: sa Sardigna no est istada mai isulada, ma inserida a tìtulu prenu in su mundu mediterràneu e otzidentale. Su segundu est su de una regione fundamentalmente italiana, mancari dominada dae sos istràngios: a su contràriu, comente si leghet in su sàgiu de s’istòricu G. Tore, “ sos vìnculos polìticos, econòmicos e culturales intre su Printzipadu de Catalugna e sa Sardigna sunt istados astrintos a beru pro tempus meda. Felipe 2, leende atu de custos ligàmenes, – esplitzitados dae s’impreu pluriseculare de sa limba, de sa traditzione costitutzionale catalana e de sos istatutos munitzipales bartzellonesos, – at renuntziadu a su progetu de aggregare su rennu sardu a cussos gestidos dae su Consejo de Italia. Su protzessu culturale de catalanizatzione e de isfrutamentu feudale fiat istadu gasi fundudu de nche cantzellare cada traditzione preesistente. Ruta in su 500 sa discriminatzione ètnicu–polìtica chi favoriat sos catalanos, totu sos sardos ant cumintzadu a cunsiderare comente pròpia s’identidade catalanu – aragonesa”.
Unu bonu o unu malu est istadu chi sa Sardigna siat istada “catalana”? Non tocat a nois a lu nàrrere, nessi in custa sede. De seguru tocat a essire dae sa gàbbia de sos programas iscolàsticos ministeriales, chi nos ant fatu crèschere in s’ignoràntzia de s’istòria nostra. Est cròmpidu su tempus de connòschere sos eventos istòricos comente si sunt verificados a beru.
Leave a comment
Bella custa istoria!Po mimi no est noa poita tenendi mulleri catalana mi seu fendi medas scobertas apitzus de is similitudinis nostas e de sa catalunya. Est arribada s’ora de ndi bogai sa conca de su sacu e mudai custa bregungiosa situatzioni. Sa Sardigna tenit sa propria istoria e nisciunu sardu da scidi. Poita? Poita is politicus sardus funt Italicus!!!!
M’est agradadu meda custu artìculu. Comente catalanu cun raighinas sardas est bellu agatare in Sardigna cuddas trassas de unu passadu umpare. Limba, istitussiones, curtura, sambenados… E commo puru sa cuscientzia e s’anelu de unu benidore de libertade e amigàntzia intre sos duos populos.
Articulu meda interessante de Sarvadore Serra. Annango ca in sa mapa de sos territorios catalanos in su Mediterraneu fartat Bonifatziu in Corsica chi est istadu fintzas a su 1480 furtilesa aragone. Difatis in su 1480, mi paret, s’Aragona aiat tzedidu a Bonifatziu a sa Republica de Giunova. Unu de sos sambenados aragones in Bonifatziu est Carrega chi at apidu fintzas sindigos de custa tzitade. Una carva de sos Carrega aragones nche depent essere paramentados in Ollollai e depent essere sos Bussu-Carriga.