– de Bovore Mele –
Argunos de nois serbant galu in sa domo issoro su marcu de sa Germània Orientale fatu in allumìniu comente sos deghe francos italianos. Su cuntzetu de unu dinare in materiale gasi pòveru, fintzas in Itàlia, fiat de de unu dinare de su pòpulu, un’istrumentu, no unu totem, chi esseret sugetu fintzas a s’infratzione, ma aeret criadu richesa e disarrollu (un àtera manera pro nàrrere isvilupu) in su pòpulu.
Sa Germània Orientale creschiat dae semper cun una media de 1,7%, unu e sete de incrementu de Produtu Internu Brutu (in italianu P.I.L.) a s’annu e cun sa derruta de su muru de Berlinu sa Germània Federale si nche ingulliat sa Germània Orientale. Custa fiat autorizada dae Gorbatcev, chi issu e totu oe at ammìtidu chi tando aiat fatu una istolondrada ingènua, issu fiat tando su capu de s’Unione Soviètica, chi dae cue a carchi mese si diat èssere iscagiada. Su càmbiu de marcu tedescu orientale tando fiat valoradu dae sa Bundesbank meda de prus de sa realidade. Su càmbiu fiat de dòighi marcos orientales pro unu marcu otzidentale e gasi cun una manovra populista su marcu orientale fiat burradu dae s’istòria econòmica mundiale.
Sas conseguèntzias fiant chi s’indùstria de sa Germània Orientale non fiat dae tando prus competitiva cun s’indùstria otzidentale e nche l’aiat acabadu serrende. Serraiat in s’antiga DDR (Germània Orientale) sa Trabant, sa Wartburg, indùstrias automobilìsticas tedescas istòricas e sa Zeiss indùstria de màchinas de fotografias e de lentes de ullieras e gasi sighende. Custa nèmesi est averguende·si de pustis de binti chimbe annos cun nois como cun s’euro. Su càmbiu reale de s’euro in su 2002 annu de sa nàschida sua fiat de milli francos pro unu euro e imbetzes sos guvernantes italianos, pro cungiare deretu sa partida, ca sa Germània non cheriat s’Itàlia, ca la timiat cun un’economia de manifatura competitiva, aiant a sa coa pro tancare s’iscrobe (sa “trattativa” in italianu) atzetadu unu càmbiu de 1936 francos pro un euro, meda prus artu de sa realidade, toddende-nche su mesu de su podere de acatu (acquisto in italianu) a su pòpulu italianu.
E custu totu, a dannu de mercadu internu, e toddende-nche competitividade a s’industra natzionale chi dae tando est istada sutada dae sos produtos de s’indùstria tedesca comente pro sas veturas. Ite faghiat sa die de sa derruta de su Muru de Berlinu sa Cantzellera tedesca in càrriga Angela Merkel, issa e totu at decraradu ca sa die non pensaiat chi su muru s’esseret ismurruinadu totu de unu prontu e difatis fiat trancuilla integrante de su sistema de sa Germània Orientale. Petzi s’in cras sa Merkel, chi fiat iscrita a sa FDJ est a nàrrere a sa Freie Jugend Deutschland, sa gioventude comunista, aiat pigadu sa tèssera de unu partidu minore chi dae cue a un’annu intraiat in sa CDU tedesca in ue oe est su capu mannu.
Custa fèmina chi como guvernat s’euro e s’Unione Europea aiat benefitziadu de totu sos profetos de unu sistema sotzialista, in ue mancari no esseret esistida libertade, a degheoto annos unu giòvanu aiat su traballu e si podiat cojuare. E oe custu euro chi àteru no est si non su marcu de sa Germània Federale e chi sa Merkel guvernat, poderende cun brussu suo firmu de atzàrgiu, cun polìticas liberistas e monetaristas de s’iscola de Chigago, chi giai meda dannos aiant fatu in Latino-Amèrica, non garantit prus pro nudda sa flessibilidade netzessària a su disarrollu econòmicu e a s’impreu pro sos giòvanos.
Sos giòvanos nostros oe cun custas polìticas econòmicas ultraliberistas no ant unu benidore ca sunt belle e totu disabudos e non si podent cojuare e aere fìgios. E segundu sa mègius traditzione tedesca si pintat comente unu dimòniu unu pagu de inflatzione, mancari su duos pro chentu, chi oe diat essere netzessària, naramus ca diat essere una salude, pro aere unu pagu de disarrollu econòmicu. E imbetzes semus a sa deflatzione proite su dinare imprentadu cun su Quantitative Easing dae su Bancu Tzentrale Europeu, BCE, est a narrere cun sa pressa de s’imprenta imprentende billetes de euro, benit pertusadu (in italiano imboscato) dae sos ispeculadores finantziàrios, meres de sas bancas, chi còmporant titulos de su dèpidu de s’Istadu Italianu e los bendent in s’èsteru e no destinant su dinare su disarrollu de sa produtzione reale.
E in prus cun su Tratadu de Lisbona de su 2007 totu sas bancas natzionales sunt coladas a sugetos privados e a bancas privadas in palas de sos cales bi est una Troika ufitziale chi est su Fundu Monetàriu Internatzionale, FMI, sa Banca Tzentrale Europea, BCE, e sa Cummissione Europea e una troika cuada, sa prus poderosa, chi tenet in manos totu sos filos de sos titules (in italianu burattini) est a nàrrere sas tres famìllias bancàrias chi guvernant sas bancas de emissione mundiales (e non controllant petzi noe bancas natzionales: Rùssia, Tzina, Cuba, Venetzuela e gasi sighende), est a nàrrere sos Rockefeller, Morgan e Rotschild. Custas tres famìllias ant in manos sas agentzias de rating chi atorgant votos e giudìtzios a sas economias natzionales petzi pro torrare totu a contu e a profetu issoro, de custos poderosos sugetos privados finantziàrios.
Su problema verdaderu est ite podimus fàghere nois chi bivimus in Europa pro àere un’Europa de sos pòpulos: sa cosa prus de importu est chi sa polìtica, su podere democràticu espressione de su podere populare, siat in pitzu e guvernet inditende e limitende sa via a custas lògicas finantziàrias chi como si sunt sostituende a su podere populare. Su guvernu italianu depet pedire cun fortza chi custos vìnculos de sa Troika, BCE, FMI e Cummissione (annanghidu fintzas s’eurogrupu est a narrere sa reunione de sos ministros econòmicos europeos) bèngiant illebiados.
Cheret a pedire chi si fatzat craresa polìtica fintzas in Germània in ue non si cumprendet pro ite una fortza polìtica de ischerra (sinistra in italiano) comente sa SPD guvernet cun sa deretza (destra in italiano) est a narrere sa CDU e non cun sa Linke, de ischerra, comente diat cheret sa base de SPD. E inoghe su Ministru Primàrgiu Renzi diat dèpere sotare sos sotzialdemocràticos, politicamente simigiantes a issu, a segare sas relatzione gubernamentales cun sa CDU ca non cumbenit prus a s’Europa. In custu pretzisu momentu tàticu no est chistione nen de deretza nen de ischerra, oe antzis CDU cun SPD paris in su guvernu sunt una cosa dannargia pro s’Europa. Si oe sa Merkel non benit posta in minoria in Germània e in Germània non benit fatu unu guvernu alternativu, cussu possibile, in ue siant presentes SPD, Grunen (Birdes) e die Linke, sa situatzione europea est destinada a peorare.
Difatis sa Merkel at unu difetu, chi no aiat Kohl, istatista seriu semper de sa CDU, chi aiat guvernadu pro custu partidu in antis de sa Merkel e de Schroder (SPD), sas polìticas suas issa las faghet cun in manu semper sos sondeos de s’opinione pùblica tedesca (est a nàrrere su pàrrere de sa bentre de su pòpulu tedescu) chi oe est a s’otanta pro chentu contra a dare àteru dinare a sa Grètzia.
Ma in s’èuro, chi diat depere essere unu colovru monetàriu, sa Merkel non podet obrigare sos cantzos chi perteneschent a sas àteras monedas europeas a àere sos matessi paràmetros de su marcu ma bi depet èssere una media resonile e una solidariedade verdadera cun sos pòpulos prus dèbiles.
Oe sa Merkel non cheret pro nudda custa mèdia ma est obrighende totu s’Europa a s’impossìbile, est a nàrrere a àere sos paràmetros econòmicos chi at su marcu, ochiende de sa gana a sa gente, e a dolu mannu s’arriscu oe est chi comente est acaessidu a sa Grètzia su chimbe de Trìulas, chi a custas polìticas lis at torradu su ca nono cun su Referendum, cras, àteras natziones: S’Itàlia, S’Ispagna, Su Portogallu e gasi sighende fatzant sa matessi cosa arrebentende in milli astulas su progetu europeu chi nos garantidu sessanta annos de paghe e de conviventzia tzivile.
A dolu mannu non s’averguet su chi pensaiat a craru e a cuadu in su 1989 s’istatista italianu Giulio Andreotti est a narrere a craru aiat afirmadu ca “issu istimaiat meda a beru a sa Germània de nde chèrrere fintzas duas”, ma, calliadu e suta suta, boliat sinnificare ca pensaiat peri ca s’Unidade Tedesca diat essere istada s’acabu benidore de s’Unidade Europea.
Leave a comment