de Alessandro Dessì –
In su 2005, s’autoridade internazionale pro is dominios de Internet (ICANN) aìat reconnotu su sufissu .cat che dominiu de primu livellu, in sa matessi manera de is giai meda difondidos .com, .org, .it etc… Custa cosa acadessìat a manera straordinaria, ca fiat sa prima bia chi una truma linguistica e curturale ispecifica, chi no rappresentaìat peruna entidade politica soberana, cudda catalana, arenneschìat a otennere unu reconnoschimentu de importantzia goi manna.
Su processu de registrazione de su dominiu at persighidu duas fases principales: sa’e unu nd’at permìtidu s’umpreu a is istitutziones interessadas a manera dereta in sa promovidura de sa limba e de sa curtura chi est propria de cudda regione iberica (iscolas, radios, clubs isportivos entes curturales etc…); pro su chi pertica sa’e duas custu sufissu dd’at pòdidu otennere calesisiat sugetu chi demostraìat de aère una presentzia in Internet in catalanu (giassu web, blog, email e goi sighinde) .Cat est unu dominiu genericu in sa matessi manera de .com, ma sigomente est destinadu a rapresentare una comunidade, s’umpreu suo est sugetu a calincuna limitatzione.
Difatis s’adotzione sua richiedit sa demostratzione de una relata berdadera cun custa truma etno-linguistica e pro custu motivu tocat chi ddu apat a su mancu sa traduzione de su giassu in catalanu. Mancari custas limitatziones su sucessu de s’ativatzione sua est istadu goi mannu chi finas a oe sa fundaciò puntcat (s’ofitziu chi tenet sa responsabilidade de sa registratzione de is dominios .cat) at amìtidu prus de 50.000 giassos chi tenent custu sufissu.
In su ghennargiu de su 2012 s’ICANN at fatu naschere una revolutzione manna in s’Internet aende liberalisadu sos dominios genericos de ‘e unu livellu. In custa manera at obertu una cursa a s’acabarradùra lompente dae singulas impresas privadas chi sunt subra’e totu, ma no sceti, multinatzionales. Chimbe de is 300 estensiones ativas in su mese’e lampadas de su 2014, difatis, si riferrint a minoridades natzionales de su continente europeu. A prus de su giai mentovadu .cat, ddu ant .scot (Iscotzia), .bhz (Bretagna), .cymru (Galles), .eus (Paesus Bascus) e .gal (Galitzia), chi sunt istados aprovados totos in su mese’e lampadas de su 2013 e devènnidos operativos in su 2014.
Donniunu de custos sufissos est istadu reconnotu dae s’ICANN che dominiu de ‘e unu livellu pro comunidades culturales e linguisticas (top level domains for cultural and linguistic communities) e tenet comente finalidade sa de essere adotadas dae giassos, portales e blogs pro sos cales si cheret sutalineare s’identificatziones cun dd’unu particolare territoriu, populu o idioma. Pro sustènnere sa candidatura issoro fiat istada costituida s’ECLID (European Cultural and Linguistic Domains), de su cale su giassu ofitziale est www.eclid.eu Su regulamentu chi si riferrit a is candidaduras a s’ICANN prevedit chi is candidados apant unu supportu berdaderu de is comunidades a sas cales si riferrint e pro custa finalidade sos membros de s’ECLID aìant presentadu sa documentatzione richiedia pro demostrare s’esistentzia de custu suportu efetivu lompente dae is singulas comunidades culturales e linguisticas.
Ma custu no fiat s’unicu problema chi is candidados ant dèpidu superare. Difatis sa registratzione de unu dominiu ineditu de ‘e unu livellu tenet unu costu meda forte, de 185.000 dollaros, a su cale si depet agiunghere unu canone chi cada annu est de 25.000. Custos duas elementos (netzessidade de demostrare unu suportu efetivu de sa comunidade a sa cale s’apartenet e costos elevados), faghent a manera chi donnia candidatura noa richiedat unu impinnu mannu, una capatzidade costante de includere sogetos privados e istitutzionales e pro acabare sa voluntade prus manna de lompere a su resultadu chi fiat istadu prevèdidu. In prus bi cheret a s’origine sa capatzidade de valutare a manera ratzionale s’impatu reale in su chi pertocat sa visibilidade e su prestigiu chi at otennidu s’adotzione sua, ma subra’e totu una recruìda economica efetiva de s’investimentu in s’economia de su territoriu chi si diat cherrere rapresentare.
Pro custos motivos su sucessu de su dominiu .cat no diat poder essere unu modellu de referentzia validu pro candidaturas imbenientes de minoridades natzionales che a cudda sarda chi, noantamas su sentimentu identitariu issoro meda ispainadu abarrant, in donnia manera, pagu isvilupadas in su chi pertica s’economia e pagu popoladas etotu. Is ateras battor denominatziones de comunidades linguisticas e curturales europeas reconnotas dae s’ICANN, diant poder esser, a s’imbesse, unu modellu de valutatzione meda prus validu. Est subra de s’analisi de custas chi istitutziones e privados diant devere cumentzare a valutare chi ddu apat o nono s’oportunidade de candidare unu dominiu de primu livellu nou .srd, subra’e totu considerende chi intra de is estensiones chi sunt candidadas ddu at fintzas .corsica, chi fiat istada presentada dae sa colletividade territoriale de s’isula copiola [it gemella] nostra.
Una valutazione che a custa richiedet necessariamente de essere valutada in totu is pro e is contras suos, subra’e totu chi si tenet in consideru s’arriscu de unu flop de custu progetu, chi diat podere lompere cando a adotare custu dominiu siant pagas chentinas de giassos ebia (ma, tando, aère sceti una testimonia contras de su costu de cust’initziativa diat essere una befa e seguramente no diat balere in peruna manera de essere persighidu).
Totu custu considerende chi is costos totales chi si diant sustennere pro s’initziativa diant essere diaberus prus mannos cunfromma a cuddos de sa registrazione and’e s’ICANN: pro esempiu su consigiu regionale de sa Corsica at postu in contu un’ispèndida de 343000 euros pro su chi pertica su bienniu 2012/2014, co-finantziados pro sa metade sua pro mediu de sos programmas operativos europeos, mentras chi un’atera parte diat poder esser otennidas pro mediu de unu acordiu intra de s’Istadu frantzesu e de sa Regione. Ddu at in prus una parte chi sa colletividade territoriale corsa diat devere bersare a s’operadore tecnicu pro mediu de sa bindida de dominios de ‘e duas livellu .corsica pro sas cales sunt istados prevedidos guadangios de 25000 euros relativos a sa bindida de 1000 dominios in su ‘e unu annu e in prus ateros 50000 euros chi pertocant sa bindida de ateros 2000 dominios in su’e duas.
Totu custos datos nos faghent ponnere in evidenzia chi, pro podere realisare un’operatzione analuga, chen’e chi ddu apat una voluntade berdadera de is istitutziones paris cun sos privados, unu progetu aici arriscat de si che morrere a manera mala. In donnia manera s’importantzia semper prus manna chi s’Internet tenet in totu is aspetos de sa vida in sas sotziedades nostras de su tempus de oe nos faghet pentzare chi custa siat una gherra chi balet sa pena de essere cumbàtia
Leave a comment