Ite tristura eris, a merie, in su seminàriu de sa Fondazione Sardinia in su palàtziu de su visurè in Casteddu. Argumentu: un’istatutu ispetziale nou. Pagu gente, pagas ideas noas, pagu impreu de sa limba. Pagu ispera, mi paret, de èssere atzivos cun polìtica e istitutziones, pro lòmpere a s’aprovu de una Carta noa de sas relatas intre Itàlia e Sardigna.
L’at naradu finas Pietrino Soddu, giai presidente democristianu de sa Regione, cun cussa cara sua làngia de ispannolu antigu. <Si non cumprendimus su passadu e su presente – at naradu, in italianu – semus prenetados a pèrdere, bidende finas sa paga gente de custa sala>. Boreddu Cubeddu, diretore de sa Fondazione, non fiat de acordu e li at naradu chi, antzis, pro sa die de afogu chi fiat, sa gente fiat bastante.
Sa beridade però est prus a prope a sa crìtica chi no a s’amparu. Naramus chi sa mobìlia carca e madura de sa sala at agiudadu a non bìdere chi prus de 40 persones forsis bi fiant petzi in sos momentos bonos. Ma no at agiudadu a no isperiare, finas a un’ispetadore amigu, chi s’edade mèdia fiat arta meda e chi sos discursos fiant semper sos matessi dae sos Annos Otanta a oe. Iscontados.
Finas sas caras, medas, fiant de sos Annos Otanta, ma imbetzadas però. E finas sos discursos: unu pagu semper sos sòlitos. E non paret chi potzant leare tretu e fortza finas a agatare una bia pro intrare in s’àula de arruga Roma e si mudare in una proposta de lege costitutzionale. Nointames s’artària e sa sabidoria de unos interventos, m’est partu chi mancaiat su marcu prus de importu: s’ànimu e sa craresa de una proposta polìtica forte.
Bandinu, Mongiu, Cubeddu, Marcialis, Migaleddu, Migheli, Medde, Lobrano e Soddu: totu gente capassa e de capia, ma su bòidu fiat e est in aterue. Dae sos Annos Otanta su sardismu no est prus torradu in sesi e s’indipendentismu atzudu de sos giovanos de su 2000, oe s’est arrèschidu in su soberanismu tàticu o in s’inutilidade de sas derutas eletorales.
Nicolò Migheli, semper onestu, l’at naradu e mesches fatu cumprèndere: s’ùnica isetu est chi nos reconnoscant che a minoria linguìstica e dae in cue a natzione. Ma, apo pensadu deo, in cale minoria linguìstica europea si faeddat gasi meda in sa limba dominadora finas cando s’arresonat de soberanismu e autodeterminatzione? No est una forma perìculosa de ischizofrenia culturale e polìtica? Finas su manifestu de s’initziativa fiat totu in italianu e in sardu ant faeddadu Cubeddu (unu pagu) e Pitzente Migaleddu (comente semper de òmine coerente cale est). Sos àteros in italianu.
E cussu tìtulu “Move(m)us” chi diat chèrrere giogare cun sa limba sarda brinchende cun sa parentesi (in s’intentu de sos organizadores) variatziones dialetales de sos gasi narados (e galu no aorados) Campidanu e Logudoro, faghet galu prus tristura.
Non si resesset a cumprèndere galu, cun totu cussu chi est costadu in custos annos, cantu est importante a promòvere s’impreu de una limba natzionale. In tames si sighit cun su surrùngiu colonialista separatista de sa mentalidade acadèmica sena pigare una positzione sèria e pretzisa. Dialetalismu, a sa fine.
Petzi sa limba sarda podet sarbare s’istatutu e s’autodeterminatzione de sa Sardigna. Ma si sos intelletuales natzionalitàrios sunt gasi, ite podimus pretèndere?
Un’istatutu nou prus poderosu (gasi comente àteras cosas prus importantes) tocat a lu merèssere. E mi paret, isperende de mi faddire, chi non semus a tretu. Pro como.
Leave a comment