de Lisandru Beccu
(foto leada dae notizie Alguer)
Dae custa testimonia chi publicamus oe si cumprendet bene sa lìnia contra a sa limba sarda de su Retore de s’ateneu de Tàtari (galu pro pagu) Attilio Mastino in custos annos. Polìtica ispirada dae sos professores de sa cummissione limba sarda Giovanni Lupinu e Carlo Schirru chi, comente amus bidu eris, sunt istados però botzados a sos esames de abilitatzione pro s’ordinariadu. Dae custa misculàntzia de ostilidade polìtica e pagu cumpetèntzia de sa limba nd’est essida a foras totu sa polèmica da su 2011 a oe chi bidimus a ite resurtos at lòmpidu. S’universidade de Tàtari est resèssida a fàghere su chi cheriat: nudda.
A custu difatis serbint sas bètias e sas polèmicas istrumentales contra su standard chi andat male, o pro sa presunta defensa de sas “variedades locales”: a bogare iscòticos pro chie non bolet sa limba pro non fàghere nudda. Si nono s’universidade turritana, in mesu a sos chentu e chentu miliones de èuros chi retzit ogni annu dae Istadu e Regione, carchi soddigheddu pro sa limba lu diat àere agatadu.
Imbetzes, comente semper capitat a fitianu, sa briga artifitziale pesada dae custas mentes geniale serbit a firmare totu, arrèssere sa polìtica linguìstica e isporare sos ativistas. Làstima chi medas de su Movimentu Linguìsticu ruent in custas trampas e crèent a beru chi su problema siat unu o prus emendamentos a sa LSC o chi a beru su standard potzat ochìere sos dialetos locale cando in tames los amparat. O chi su problema siat Corraine o Coròngiu. Afumare sos ogros serbit a non cumprèndere su chi est acontessende.
E tando b’at de bi pònnere aficu a su chi at fatu su Retore (galu pro pagu) cun s’agiudu de Lupinu, Schirru (ma finas Toso e Manca), ca est su disinnu e sa preneta de su chi argunos diant bòlere fàghere in sa Regione in sos annos a bènnere. Ca s’interessu de sos acadèmicos, de custos nessi, est a firmare totu finas usende sa polèmica de sos discuntentos, profitadores e oportunistas. Gasi chi, Mastino, pustis chi at atacadu sa LSC a ogni manera como si nde sapit de sas còntigas antiscientìficas chi at naradu e chircat de fàghere “marcia indietro”. Ma a nos podimus fidare de unu gasi chi chircat de comporare sa cunfiàntzia de unos cantos disamparados de su ML?
In sa testimonia de Lisandru Beccu de s’assòtziu Su Majolu, b’est totu sa beridade de su protzessu de afumamentu de sa realidade e finas indicos pro sos annos a bènnere de sapolìtica regionale. Chie cheret cumprèndere podet cumprèndere.
(p.c.)
Si est a valutare sas fortzas chi s’Universidade de Tàtari b’at postu pro introduire su bilinguismu in intro de s’Ateneu, in un’iscala dae 1 a 10, deo naro 1. Naro 1 ca non b’at istadu isfortzu perunu in sa valorizatzione e in s’amparu de sa limba sarda, l’ant lassada in su cugioneddu de sas limbas antigas e de su foghile cuntribuende a la fàghere mòrrere.
In cada manera, cando un’istitutzione no amparat una richesa, comente sa limba, chi apartenet a totu sas tzitadinos sardos e, si bolimus, a totu su mundu, naschent assòtzios e movimentos chi lu faghent a su postu issoro. Cun s’Assòtziu Su Majolu b’amus proadu in cada manera a nche cumbinchere su Retore e totu sos professores chi fintzas a como si sunt ammustrados agrestes a sa temàtica.
Nos ant semper naradu: “Bisogna tutelare le 377 varianti locali”, “A Sassari si parla il sassarese”, ma pro comente la penso deo, ambas duas sas afirmatziones sunt frutu de pagu arresonu.
Si andamus a pompiare, a lis torrare risposta pràtica bi bolet pagu. Sas variedades locales si nche sunt morende chene unu istandard reconnotu e ufitziale e su tataresu chi narant issos, lu sunt agabbende peus che peus de su sardu matessi.
Sos cursos de grammàtica, fonètica, giornalismu, istòria, literadura e poesia in sardu nos los amus ordingiados nois, mentres s’universidade s’est limitada a nos dare duos aposentos pro sas letziones. Custu bolet nàrrere chi non b’at interessu perunu a valorizare unu patrimòniu culturale de custa mannària e de custu importu.
Non nos ant iscurtadu mancu cando amus collidu 1000 firmas de istudiantes tataresos chi susteniant sa proposta nostra de abèrrere duos cursos de làurea pro sa formatzione de figuras professionales in limba sarda (professores, maistros, operadores linguìsticos e gasi sighende…).
S’artìculu 58 de s’istatutu de s’Ateneu narat: “..L’Ateneo promuove la tutela e la conoscenza dei beni e delle fonti dell’identità locale, con particolare riferimento alle lingue delle minoranze e alla lingua sarda nelle sue articolazioni territoriali, alle risorse naturali, ai beni storici, culturali, ambientali, paesaggistici e architettonici, ai saperi e alle tradizioni locali..”.
A paràulas est totu bellu e meravigiosu, ma sos fatos ammustrant s’imbesse. In custos annos nd’est essidu a pìgiu chi s’Universidade de Tàtari no est petzi indiferente a su sardu, ma est contrària a unu istandard ufitziale.
Tzertu, non podimus èssere totus a favore de sa LSC, ma custa aina, chi giai tenimus, podet èssere una base pro megiorare e pro faghet isvilupare unu istandard chi pòngiat a pare (e in paghe) totu cantos.
S’istandard est fundamentale pro fàghere a manera chi su sardu bèngiat reconnotu comente limba moderna e normale, che a totu sas àteras limbas de su mundu.
Est custu su passàgiu chi bi cheret pro fàghere su brincu mannu.
